Um misnotkun á hugtökum !

 

 

Þegar siðferðilegir mælikvarðar eru ekki lengur metnir sem skyldi, og mannfrelsið virðist að stærstum hluta skilgreint út frá réttindum til siðleysis, fer ekki hjá því að almennt skyn á gildi hins góða raskast frá því sem áður var. Allt þarf sína undirstöðu og þegar engin slík er til staðar, standa menn ekki á neinu og sökkva í svikafen sjálfskaparvítanna !

 

Fegurð er eitt af því sem flestallir hafa lofað í aldanna rás og er vissulega jákvætt fyrirbæri, en á okkar tímum er tjáning manna um fegurð orðinn vitnisburður um brenglað hugtaka-viðhorf þar sem talað er um hluti sem eru t.d. sagðir ógeðslega fallegir !

Að sjálfsögðu getur ekkert sem er í rauninni fagurt um leið verið ógeðslegt og þaðan af síður er eðlilegt að nota neikvætt hugtak sem aukna áherslumeiningu á jákvætt hugtak. Slík tjáning er því vottur um ruglingslega og uppreisnarkennda hugsun !

 

Eftir síðustu áramót sagði einn helsti handboltamaður þjóðarinnar í viðtali í fjölmiðlum, um Frakka fyrir leikinn 21. janúar : “ Þeir mega vera með jákvæðan hroka, þeir hafa efni á því, þeir hafa unnið fyrir því !”

 

Þetta þótti mér undarlega mælt. Í fyrsta lagi er jákvæður hroki ekki til. Hroki er alltaf neikvæður. Að tala um að menn hafi efni á því að sýna hroka er einkennilegur framsetningarmáti og segir kannski meira um persónuleika þess sem viðhefur slík ummæli en það sem hann er að tala um. Það vinnur heldur enginn fyrir því að fá að vera með hroka. Slíkt framferði er engum manni til ávinnings og sérhver maður tapar á því að viðhafa hroka. Sagan sýnir okkur það gegnumsneytt þó fæstir vilji draga réttan lærdóm af reynslunni og sama ferlið endurtaki sig æ ofan í æ !

 

Hroki er í rauninni höfuðsynd og hinar gömlu forréttindastéttir sem viðhöfðu hann sem ótæpilegast á öldum áður, töpuðu stöðu sinni fyrst og fremst vegna hrokafullrar framkomu sinnar við aðra og einkum þá sem undir þá voru settir. Að lokum fengu þeir sem yfirgangurinn bitnaði á meira en nóg og gerðu uppreisn og byltu plágunni af sér og tóku völdin - en fóru svo þegar tímar liðu sjálfir að sýna öðrum hroka !

 

Maðurinn virðist alltaf eiga í vandræðum með sjálfan sig og það á ekki hvað síst við þegar hann er í sífelldri uppreisn gegn Skapara sínum og öllum þeim höfuðreglum sem skilað geta honum trúverðugu og tilgangsríku lífi !

 

Þeir sem hafa viljað halda í hrokann hafa notað alllengi annað orð sem segja má að hafi verið silkisaumað utan um hrokaferlið og þá er talað um stolt !

Stoltið sem dulbúið hrokahugtak er hugsað til þess að virka á alla á jákvæðan hátt, og gerir það reyndar oft – einkum þó þegar það er notað á vægari stigum umræðu. Menn segjast vera stoltir af sínum, stoltir af þessu og hinu og þar fram eftir götunum !”

En hvar endar stoltið, það sem kalla má grímuklætt hrokaferli, og hvar tekur það grímulausa við, veit það nokkur ?

 

Og hvernig er hugsunarlegri stöðu mála komið þegar menn eru farnir að tala um jákvæðan hroka ? Er það ekki skýr ábending um ótrausta hugtaka-undirstöðu og vöntun á siðlegum mælikvarða, sem er reyndar tímanna tákn í hinum hátt uppspennta og allsráðandi nútíma ?

 

Hvenær byrjaði slíkur hugtakaruglingur, var það kannski þegar menn fóru í kvenréttindabaráttunni að tala um jákvæða mismunun ? Eiga menn eftir að fjalla á sama hátt um jákvæða grimmd, jákvætt ofbeldi, já, og jafnvel jákvæða nauðgun ?

 

Hvar getur rangsnúinn skilningur á réttum hugtökum, sem hlýtur að valda sálarlegu undirstöðuleysi, endað annarsstaðar en í sjálfheldu siðleysunnar ?

 

Við þurfum að skilja hugtökin sem við notum og beita þeim rétt í máli okkar með þeim hætti að þau séu jafnan á hreinu og auðskilin – bæði okkur sjálfum og öðrum - eftir inntaki sínu !

Þannig viðhelst ekki hvað síst rétt undirstaða undir heilbrigt samfélag !