Menntunarleg vegtyllusýki án samfélagslegs skilagjalds !

Það hefur oft komið fram á fréttamyndum, að háttsettir menn í einræðisríkjum eru oft í flottum einkennisbúningum og orðum skreyttir. Þetta á ekki hvað síst við um yfirmenn heraflans, hvort sem um er að ræða landher, flota eða flugher. Menn ganga um bísperrtir með brjóstið alþakið orðum. Það á sem sagt ekki að fara framhjá neinum að það séu engin smámenni á ferð þar sem slíkir fara !

Svo heita þessar orður ýmislegt sem ekki er heldur af smærra taginu. Hetjuorðan, Afreksorðan o.s.frv.o.s.frv. Það er sem sagt alltaf verið að reyna að hefja manninn á stall sem eitthvað yfirmannlegt fyrirbæri. Allt er þetta afskaplega heimskulegt og hégómlegt og eitt af því sem mannfólkinu lærist sennilega seint að þroska sig frá. En þessi vegtyllu-veikleiki er ekki bara áberandi í einræðisríkjum, það er ekki minna um hann á Vesturlöndum, þó birtingarmyndirnar þar séu kannski með öðrum hætti.

Eftir að Ísland varð fullvalda ríki var í skyndi hróflað upp orðubanka hérlendis því dannebrogsorðan þótti ekki lengur eins eftirsóknarverð og hún var meðan embættismannaliðið taldi sér til gildis að vera dansksinnað í húð og hár. Stofnuð var svonefnd Fálkaorða sem í munni almennings er reyndar stundum kölluð Skálkaorða ! Sumir forsetaframbjóðendur hafa nefnt fyrir kjör sitt í embættið, að þeir ætluðu að draga úr orðuveitingum, en það hefur aldrei komist í verk, því sendiherrar, stórkaupmenn, ráðuneytisstjórar og ríkisforstjórar, blátt áfram öll medalíu-merkikertin -  þurfa áfram að fá sitt, og hvað getur Forseti Íslands þá gert annað en að deila út djásnunum ?

Það virðist sem alltaf þurfi að vera eitthvað til staðar til að mæta fordild manna og eftirsókn í hégóma, samanber vísu Steingríms Thorsteinssonar „ Orður og titlar, úrelt þing/ eins og dæmin sanna/ notast oft sem uppfylling/í eyður verðleikanna !"  Það er leitt til þess að vita, að þegar Steingrímur var orðinn gamall maður og hugsunin farin að gefa sig frá því sem áður var, tókst snobbliðinu að fá hann til að taka við dannebrogsorðu og þá var kátt í hyskishöll, því þar með var haldið á veitingavöllum titlatogsins að fyrrnefnd vísa væri orðin ógild, en ýmsum þar hafði lengi sviðið undan efni hennar. En vísan sú stendur áfram fyrir sínu og segir sannleikann þó höfundurinn hafi álpast út í skynvillufen á gamals aldri.

Viðurkenningarþrá manna er mikil og allt í lagi með hana sem slíka því oft er hún sterkur hvati að afrekum, en þegar hún beinist eingöngu að einhverju yfirborðskenndu fánýti, getur hún orðið sem skurðgoð í lífi einstaklinga. Það má sjá mörg dæmin um slíkt. Menn strita við að reyna að bæta alin við hæð sína með sokkabandsorðum og sigurtáknum af öllu tagi, og skreyta sig yfir brjóst og upp á haus baki brotnu árum saman, svo fer þetta dinglumdangl á haugana eftir þeirra dag, eins og hvert annað brotajárn !

Við þekkjum til dæmis verðlaunasafnarana.  Ég hef heyrt að einn þekktur keppnismaður í ákveðinni grein íþrótta hérlendis, hafi byggt heilt hús yfir sína verðlaunagripi. Þar eiga náttúrulega allar hinar hlöðnu hillur að æpa sitt þögula en hástemmda lof um verðleika viðkomandi manns !

Í skólakerfinu sýndu menn í gamla daga verðleika sína með því að skrifa lærðar bækur um sín sérsvið. Og auðvitað urðu menn doktorar og prófessorar í þessu og hinu þá eins og nú. En gamla kerfið var hinsvegar greinilega ekki nógu gott til lengdar. Það kom ekki nándar nærri nógu vel til móts við athyglisþörf menntaðra einstaklinga. Og það hefur leitt til þess að í dag er þeirri vöntun svarað með ýmsum hætti.

Það eru skrifaðar ritgerðir eins og í gamla daga, en nú heita þær meistararitgerðir og þúsundum saman fá menntamenn samtímans meistaragráðu í þessu og hinu. Ég hef stundum velt því fyrir mér hvort það sé einhver risaskápur uppi í háskóla sem hefur því eina hlutverki að gegna að geyma allar þessar meistararitgerðir, í þeirri langsóttu von hinna akademísku yfirvalda að einhverntíma komi þær hugsanlega að einhverju gagni !

Og í framhaldi fer ekki hjá því að maður hugsar með sér, ætti ekki þjóðfélagi, sem hefur á að skipa fullt af fólki með meistaragráður, að vegna vel ? Ætti það ekki að vera mikil samfélagsleg innistæða fyrir okkur öll að eiga völ á öllu þessu hámenntaða og afburðahæfa fólki ?

En svo dapurlegt sem það er, virðist svarið við því hreint ekki bjóða upp á mikla bjartsýni hvað snertir samfélagslega velgengni. Það er því miður nánast ekkert sem segir okkur að öll þessi hástemmdu menntunarstig séu að skila sér með einhverjum ábyrgum hætti til þjóðlegrar hagsældar !

Eins og í einræðisríkjunum ganga einstaklingar um orðum skreyttir eða þá menntagráðu-skreyttir, en afrekin virðast láta á sér standa. Hæfnin virðist býsna oft stranda og verða innlyksa á skeri einkahagsmunanna. Meistaranámsfólkið hverfur að mestu leyti inn í lokaðan hring sinna eigin lífsþarfa og þjónar þar líklega sínu vel, en það fara minni sögur af dáðum þess í þágu samfélagsins !

Og ég spyr í fávisku minni, er verið að mennta þetta fólk og hámennta það í þokkabót, til þess eins að það geti komið betur fótum undir sig sjálft, til þess að það geti lifað á meistaragráðunni sinni einni saman allt sitt líf eins og hún sé einhver eilífðar-undirstaða af gulli gerð og það í efnahagslegum þjóðfélagsrústum ?

Það hefur víða verið til þess vitnað, að Franklin D. Roosevelt kom sér upp sérfræðingahópi hálærðra skólamanna þegar hann tók við sem forseti í kreppunni forðum. Þessi hópur var kallaður Brain Trust og á hugmyndum hans grundvallaði forsetinn stefnu sína um nýja gjöf ( New Deal) !

Áttum við Íslendingar enga menn í okkar háttvirtu gráðum prýddu menntamannaklúbbum sem gátu myndað Brain Trust hóp eftir hrunið ? Hóp sem hefði getað lagt til einhverjar nothæfar lausnir, því öll vitum við nú hvernig stjórnmálamennirnir okkar eru og auðvitað vitum við líka að það hefði ekki orðið neitt hrun ef þeir væru ekki eins og þeir eru !

Og því spyr ég, áttum við þá og eigum við nú - bara tómt meistaragráðulið, - vita gagnslaust til þjóðfélagslegra þarfaverka, og ef svo er, til hvers er þá öll menntunin  ?