Leita í fréttum mbl.is

Kvöldstund međ Lincoln - eđa ţannig !

Allir eiga sér drauma og ţannig á ţađ líka ađ vera. Ég hef stundum velt ţví fyrir mér hvađ ţađ gćti veriđ fróđlegt ef ég gćti setiđ eina kvöldstund ađ spjalli međ Abraham Lincoln ! Nú gćti ég svo sem vel hugsađ mér ađ geta hlustađ á fleiri stórmenni Sögunnar, sem átt hafa merkan og manneskjulegan feril, segja frá ýmsu og skýra frá ţví hversvegna ţetta og hitt fór eins og ţađ fór eđa hvernig ţađ hefđi átt ađ fara. En ţađ er sérstök ástćđa fyrir ţví ađ ég nefni Lincoln. Hann var nefnilega ekki bara mikill Bandaríkjamađur heldur líka mikill mađur. Ţetta tvennt ţarf ţví miđur ekki ađ fara saman og hefur heimurinn ađ mörgu leyti goldiđ ţess misrćmis á margan hátt, ekki síst síđustu áratugina.

Abraham Lincoln hugsađi langt. Hann lćrđi vel af ţví liđna, sá öđrum betur ţjóđlegar ţarfir líđandi stunda og hugleiddi ókominn tíma. Í ýmsum rćđum varađi hann viđ ýmsu sem hćttulegt vćri fyrir Bandaríkin og ţćr hugsjónir sem voru grunnurinn undir stofnun ríkisins. Og í ţví sambandi má ekki gleyma ţví ađ stofnun Bandaríkjanna vakti á sínum tíma gífurlegar vonir um manneskjulegri heim, enda  frumherjarnir margir hverjir afburđamenn ađ hugsjónum og manngöfgi.

Norđurríkin sigruđu Suđurríkin í borgarastyrjöldinni en stefna Lincolns fékk ekki ađ ráđa gagnvart hinum sigruđu uppreisnarmönnum. Hann vildi binda um sárin og sameina ţjóđina aftur í nafni góđra gilda, en framganga herstjóra sambandsstjórnarinnar nćstu 12 árin eđa svo í Suđurríkjunum var oftast međ ţeim hćtti ađ ný sár urđu til. Eins og ég hef oft komiđ inn á áđur, fengu bandarískir ráđamenn í fyrsta skipti verulegt nýlendubragđ í munninn ţá og siđspillingar-ţćttir stríđsáranna margfölduđu sig á komandi tímum.

Lincoln sagđi nokkru áđur en hann var myrtur: „ Ég sé í framtíđinni kreppu nálgast, sem ég óttast og veldur mér áhyggjum um öryggi lands míns. Voldug auđfélög hafa risiđ upp í kjölfar styrjaldarinnar; tímabil spillingarinnar á ćđstu stöđum landsins mun af ţví leiđa og peningavaldiđ í landinu mun reyna ađ lengja drottnunartímabil sitt međ ţví ađ auka sér í vil hleypidóma fólksins, ţangađ til allur auđur hefur safnast á fáar hendur og lýđveldiđ er eyđilagt. Mig uggir nú meir um öryggi lands míns en nokkru sinni fyrr, jafnvel meir en ţegar styrjöldin var verst !"

Og ţessi sýn Lincolns á hćttuna sem fyrirbúin var lýđrćđi Bandaríkjanna varđ ađ ísköldum veruleika á ţeim árum sem í hönd fóru. Auđvald Bandaríkjanna talađi fjálglega um lýđrćđi og frelsi međan ţađ tróđ ţetta sama lýđrćđi undir fótum og afneitađi hugsjónum Jeffersons og Lincolns. Í stađ ţeirra setti ţađ sinn eigin umskipting  - amerísku Mammonsútfćrsluna, íklćdda einrćđi peningavaldsins !

Og ef ég hefđi möguleika á kvöldspjalli viđ Abraham Lincoln myndi ég ađ sjálfsögđu vilja rćđa ţessi mál. Ég myndi spyrja hann ađ ţví hvađ honum fyndist um Bandaríkin í dag og hvernig honum líkađi framganga ţeirra allar götur frá 1865 ? Og ég er ekki í neinum vafa um ţađ ađ hann myndi rćđa ţau mál, gripinn af ţungum harmi, ţví ţađ sem hann óttađist mest kom fljótt fram og eyđilagđi allt ţađ besta viđ lýđveldiđ sem hann unni svo heitt.

Ţađ sjá ţađ líklega flestir í dag ađ Bandaríkjamenn búa ekki lengur viđ ţađ stjórnarfyrirkomulag sem Lincoln kallađi í ávarpi sínu í Gettisburg, „Government of the people, by the people and for the people". Ţeir búa viđ „Government of the Big Business, by the Almighty money power and for the Consuming Capitalism !" Ţeir búa viđ áskapađa afskrćmingu lýđrćđis og stjórnarfarslegs ábyrgđarleysis, eins og sést best á ástandinu vestra í dag. „Hiđ mikla Marshallhjálparríki" er skuldum vafiđ í dag, ekki síst vegna ţess  ađ ţađ hefur lengi veriđ mergsogiđ af eigin ţegnum - ţeim ríkustu. Fjármagniđ hefur flćtt án afláts frá ríkinu til auđhringanna og allra handa grćđgisvćđingarreksturs og nú er nánast sjóđţurrđ í Washington.

Ţađ var eiginlega miskunnsamur örlagadómur sem réđi ţví ađ Abraham Lincoln var ráđinn af dögum í stríđslok 1865. Ţađ var nefnilega enginn stađur fyrir mann eins og hann í stjórnkerfi Bandaríkjanna eftir stríđiđ. Hann var hrifinn burt eftir ađ hann hafđi unniđ sitt verk og ţví meta Bandaríkin hann sem eitt sitt mesta mikilmenni í dag. Hefđi hann hinsvegar lifađ lengur, hefđi hann veriđ eyđilagđur af ţví sama bákni sem heiđrar nafn hans í dag, sér til framdráttar, en virđir ákaflega lítils ţćr hugsjónir sem hann lifđi fyrir og dó fyrir. Bandaríkin eru í dag heltekin ţeirri uppdráttarsýki sem hefur valdiđ hruni flestra stórvelda Sögunnar ; ég held ađ ţau eigi sér tćplega viđreisnarvon úr ţessu.

Hefđum viđ Lincoln getađ rćtt ţessi mál eina kvöldstund eđa svo, ţćtti mér ekki ólíklegt ađ viđ hefđum orđiđ sammála um ađ orsakir leiđi til afleiđinga, sáning til uppskeru og ađ Bandaríkin hafi fyllt mćli misgjörđa sinna međ langtíma hnattrćnu ofríkisframferđi sínu. Syndagjaldatíminn er ţar einn eftir !

 

 


« Síđasta fćrsla | Nćsta fćrsla »

Höfundur

Rúnar Kristjánsson
Höfundur er húsasmiður og býr á Skagaströnd.

Eldri fćrslur

Mars 2024
S M Ţ M F F L
          1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31            

Heimsóknir

Flettingar

  • Í dag (29.3.): 34
  • Sl. sólarhring: 95
  • Sl. viku: 1064
  • Frá upphafi: 309956

Annađ

  • Innlit í dag: 34
  • Innlit sl. viku: 937
  • Gestir í dag: 33
  • IP-tölur í dag: 33

Uppfćrt á 3 mín. fresti.
Skýringar

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikiđ á Javascript til ađ hefja innskráningu.

Hafđu samband