Vegurinn frá hornprýði til geldingar !

Ég las einu sinni frásögn af því hvernig bóndi nokkur skráði kind eina í ærbók sína. Í upphafi hét hún Hyrna, enda þótti hún hornprúð með afbrigðum. Svo bar hún alltaf tveim lömbum, svo nafnið varð brátt Tvílembu-Hyrna. En svo kom að því að hún missti hornin og varð að lokum geld, og þá var svo komið að í ærbókinni stóð nafn hennar bókað með fullum bravúr Geldatvílembuhyrnakollótta !

En þótt nafnið væri orðið svona umfangsmikið var gildið orðið talsvert miklu minna en það var áður þegar aðeins var um Hyrnu nafnið eitt að ræða. Stundum verða umbúðir mjög fyrirferðarmiklar um kjarna mála, og það sama getur gilt um lifandi verur, til dæmis sauði, tvífætta sem ferfætta !

Sú var tíðin að ætlast var til að lærdómsmenn skrifuðu ritgerðir til að sýna og sanna faglega hæfni og áunninn fróðleik. En svo kom að því að ritgerð varð að vera eitthvað meira samkvæmt vaxandi tíðarkröfum til þess sem kallað er hæfni, og þá fóru að verða til svokallaðar meistararitgerðir, og gott ef sumar samtektir í þessum efnum eru ekki nú orðnar stórmeistararitgerðir, og það stefnir með sama áframhaldi í ritgerðaflokk sem líklega mun kallast yfirstórmeistararitgerðir. Svo gætu komið þar í framhaldinu Fyrsta flokks yfirstórmeistararitgerðir og allt hugsanlegt sem á orðanna sviði gæti drýgt ætlað gildi verksins. En allar líkur eru samt á því, að eftir því sem ritgerðarheitið verður lengra og torskildara, verði raunverulegt innihald minna og merkingarlausara !

Ég hugsa stundum um hvað verði um allar þessar þúsundir ritgerða sem skrifaðar eru í svokölluðum æðri skólum, hvað skyldi nú vera gert við þetta allt saman ? Fer þetta ekki bara 80-90% í eldinn fljótlega ? Lærdómsgráðan er fengin sem þýðir launabót og meiri umbúðir um hið brothætta sjálf !

Það er nú ekki hægt að segja annað en að maðurinn sé á margan hátt yfirgengilegt snobbhænsni. Ekki síst þegar hann telur sig vera kominn í efri tröppur þjóðfélagsstigans og uppskrúfuð mannvirðing sé að aukast honum til handa. Hann telur sig þá í óhaminni sjálfumgleði stöðugt vera að vaxa að visku og dáð, þó í raun sé hann kannski löngu búinn að fella fjaðrirnar sem lyftu honum til flugs í upphafi og fljúgi ekki lengur fyrir afli eigin hugar og handa. Hinsvegar er honum kannski lengi vel haldið uppi af tískuvindum samtryggingar og vinargreiðaviðskipta, í  gráðumettuðum heimi snobbsins. En meðan hann heldur að hann sé að þokast upp á við, í áttina að einhverjum heiðurstindi hefðar og valds, er hann líklegast í raun á niðurleið, vegna sjálfskapaðs gildisfalls á eigin mannkostum !

Þannig virkar nefnilega yfirborðsmennska snobbheimsins á ærleg viðhorf, hún  gerir þau að litlu sem engu og jafnframt hvern mann sem hugsanlega hefði getað orðið að erni, að kjúklingi í hlöðugarði heimsku, hroka og yfirdrepsskapar !

Og þó að Hyrna hafi kannski verið efnileg í byrjun og frjósöm fyrsta kastið, endar hún oftast með því að verða kollótt og geld, jafnvel löngu fyrir tímann !  Öðruvísi getur ekki farið því fordildin elur ekki af sér gæði !

Í eina tíð voru magnaðir hæfileikamenn kallaðir meistarar, svo sem Da Vinci og Michelangelo og þótti það fyllilega við hæfi. Svo fóru menn að kalla aðra meistara og gildisstaðallinn fyrir nafnbótinni lækkaði jafnt og þétt með öldum og árum og nú í dag eigum við til dæmis menn eins og Megas, sem nefndir eru meistarar !

Viðmiðin lækka en þau hækka ekki ! Kannski vegna þess að forsendur virðast ekki vera til fyrir neinni manngildis-aukningu í samtímanum. Kannski vegna þess að snobbið og yfirborðsmennskan hefur tekið svo yfir, að annað kemst ekki að. Kannski vegna þess að menn hafa ágæta framfærslu af því nú um stundi að lofa stöðugt nýju fötin keisarans ?

Í grein um frægan bandarískan rithöfund, sagði glöggur maður fyrir nokkrum árum, að hann skrifaði líklega svo mikið um fortíðina vegna þess að hann fyndi enga dýrð í samtíðinni. Það er ekki ólíklegt að þar hafi viðkomandi hitt naglann á höfuðið. Hégóminn og umbúðafarganið um menn og málefni í yfirstandandi tíð er svo yfirþyrmandi að enginn finnur þar lengur nokkurn kjarna sem hönd á festir og hugur grípur. Það virðist því þurfa að leita aftur í söguna að súrefni fyrir bitastætt, hugrænt líf.

Það byrja margir lífið eins og Hyrna blessunin, með getu til ýmissa hluta, en ærbók hins stórsnobbaða yfirskólasamfélags sér til þess fyrr en síðar, að flestallir verða þar kollóttir kerfissauðir og enda þar með gráðum umvafða geldingarskráningu, á háum launum líkast til, en í tómi tilveru sem er löngu búin að glata tilgangi sínum !