Að opna austurgluggann !

Í mannkynssögulegu samhengi er löngum vitnað til þess að Pétur Rússakeisari sem kallaður hefur verið „hinn mikli“ hafi beint sjónum sínum mjög í vestur og viljað viðhafa stjórnarstefnu sem kölluð var „að opna vesturgluggann !“

Margir vanmátu Rússa þá og margir vanmeta þá enn í dag. Karl XII. Svíakonungur hélt að hann gæti rúllað Rússum upp á skömmum tíma, en Pétur mikli var honum miklu erfiðari andstæðingur en það og Pultava árið 1709 var allt annað en Narva árið 1700.

Margir óttuðust Pétur mikla um hans veldisdaga og þegar sú frétt barst til Danmerkur 1725 að hann væri dauður, urðu íbúar Kaupmannahafnar svo yfirmáta glaðir, að sagt var að það hefði orðið allsherjar fyllirí í höfuðborginni frá konungshirðinni og niðurúr. Þegar Napóleon sem einnig er stundum kallaður „hinn mikli“ spurði rússneska sendiherrann í stríðni árið 1811 hver væri stysta leiðin til Moskvu, svaraði sendiherrann: „Herra, það eru margar leiðir til Moskvu, Karl XII. kaus að fara um Pultava !“

Napoleon fór með sinn stórher um Smolensk og Hitler ætlaði sínum herafla að ryðjast í gegnum Stalingrad. Allir vita hvernig fór fyrir þeim. Napóleon fórnaði hundruðum þúsunda mannslífa í innrásinni í Rússland og Hitler milljónum, en björninn í Bjarmalandi varð ekki unninn fyrir því. Maðurinn frá Korsíku og manndjöfullinn frá Austurríki hurfu brátt af valdahimni Evrópu og hefðu betur aldrei komið þar við sögu. Flestar þjóðir álfunnar önduðu vægast sagt léttar eftir að þessir blóðsúthellingaböðlar voru horfnir á ónefndan stað !

Það hefur löngum þvælst fyrir mörgum fræðingum í sagnfræði hvar eigi að staðsetja Rússa landfræðilega og á öðrum sviðum ? Eru þeir Evrópuþjóð eða Asíuþjóð, eru þeir frumstæð þjóð eða menningarþjóð, hvar og hvernig á eiginlega að skipa þeim niður ? Og það hefur svo sem ekki farið framhjá neinum sem skoðar þessi mál með opnum huga, að oftar en ekki eru svörin við þessum spurningum afskaplega lituð af því hvar menn hafa staðið í pólitík !

Rússar eru margslungin þjóð og eiginlega bæði evrópsk og asísk. Rússaveldi hefur á síðustu öldum leikið stórt hlutverk í sögu Evrópu og í Napóleons-styrjöldunum, svo dæmi sé tekið - voru rússneskir herir á ferð og flugi um Vestur-Evrópu og ekki voru þeir fyrirferðarminni í álfunni á árunum 1943 til 1945 eftir að gagnsóknin gegn nazistaherjunum var hafin á fullu.

Nú er mikið gert úr því á vesturlöndum að núverandi valdhafi í Rússlandi, Vladimir Pútín, sé svo hættulegur heimsfriðnum að það verði bara að finna einhverja leið til að koma honum frá. Ég spyr, hvaða heimsfriði ?

Var Vladimir Pútín ekki valinn af Boris Jeltsin á sínum tíma sem rétti maðurinn í valdastólinn og var Jeltsin þá ekki ástmögur vesturlanda og val hans talið ágætt af þeim öflum sem nú telja Pútín allt til foráttu ?

Var Krímskagi ekki hluti Rússlands áður en Nikita Kruschev afhenti landssvæðið undir úkraínska lögsögu, í þeirri trú að bæði ríkin yrðu sovésk um aldur og ævi ? Var eitthvað óeðlilegt við það að Krímskagi hyrfi aftur til Rússlands þegar ríkin áttu ekki lengur samleið ? Átti meirihlutavilji íbúanna á skaganum ekki að ráða því hverjum þeir tilheyrðu ? Er það ekki grundvallarregla í lýðræðislegu samhengi ?

Að hvaða leyti skyldi Pútín nú vera verri en Obama ? Jú, það má kannski nefna eitt, hann hefur ekki fengið friðarverðlaun Nóbels, en fyrir hvað fékk Obama þau eftirsóttu en mjög gildisföllnu verðlaun ? Hann fékk þau út á ódrýgðar dáðir sem ekki hafa enn verið unnar og munu trúlega aldrei verða !

Thorbjörn Jagland hafði slíka ofurtrú á honum að hann knúði þennan arfavitlausa gjörning í gegn og enginn í Nóbelsnefndinni hafði þann merg í sér að hafa vit fyrir honum. Fangabúðastjórinn í Hvíta húsinu er auðvitað enginn friðarverðlaunahafi í raun, og að því leyti líkur Pútín, að báðir hafa vafalaust margt á samviskunni eftir valdaferil þann sem að baki er. Ég tel hvorugan góðan og Obama að engu leyti skárri, því hræsnarar eru mér ekki að skapi !

Hvenær settu vesturveldin það fyrir sig, að Jeltsin vinur þeirra veldi fyrrverandi KGB foringja sem eftirmann sinn, meðan haldið var að hann léti að stjórn ? Var ekki George Bush eldri forstjóri CIA á sínum tíma og halda menn að hann hafi bara stundað prédikanir á sunnudögum í því starfi ?

Vesturveldin eru hnignandi að áhrifum og umsvifum í veröldinni, Ég skil ekki hversvegna Rússar gefa ekki bara skít í viðskiptin til vesturs og hætta að einblína út um gluggann sem þangað snýr ? Af hverju opna þeir ekki austurgluggann og hefjast handa við að margfalda viðskiptin við Kína, Indland og önnur vaxandi Asíuríki ? Væri það ekki það skynsamasta sem þeir gætu gert í núverandi stöðu mála, sem ætti þegar að vera búin að sýna þeim og sanna - að þeir geta ekki treyst á að viðskipti við Vestur-Evrópuríkin og Bandaríkin geti gengið fyrir sig með eðlilegum hætti fyrir þá ?

Vladimir Pútín verður ekki eilífur frekar en aðrir valdhafar og vonandi eiga Rússar eftir að eignast sem fyrst frambærilegri leiðtoga en hann. Sú þjóð sem öllum öðrum fremur bar þungann og erfiðið af því að bjarga Evrópu frá helvíti Hitlers og færði stærstar fórnir í þeirri baráttu og átti þannig stærsta þáttinn í að sigur vannst á nazistaskepnunni, á skilið að búa við betra lífsöryggi en verið hefur um hríð, og vesturveldin eru langt frá því að vera allur heimurinn !

Ef útsýn úr vesturglugganum verður hindruð áfram af pólitískum sjónhverfingum og viðskiptaþvingunum, má það heita furðulegt ef Rússar fara ekki út í það að opna austurgluggann upp á gátt og leita sér viðskipta í gegnum nýja útsýn og nýja möguleika. Það er kannski einmitt núna kominn sá tími að best sé fyrir Rússa að hætta að glápa út um vesturgluggann og fara að sjá að önnur tækifæri geta boðist ef þeir fara að horfa meira út um gagnstæðan glugga.

Auðvitað þurfa þeir að hyggja að sinni framtíð eins og önnur ríki og tryggja hana sem best. Það gætu þeir kannski best gert með því að mynda vænleg viðskiptatengsl á komandi árum við hin rísandi veldi í austri !