Höldum lýðræðinu virku til velferðar !

Mikið er nú talað í fjölmiðlum og fréttaveitum um það að Ólafur Ragnar Grímsson sé að hætta sem forseti. Margir hugsa sér trúlega til hreyfings og vilja gera sér braut að Bessastöðum, en það er nú svo að ólíklegt er að einhver einn frambjóðandi beri svo af að hann þyki sem útvalinn í embætti forseta.

Einn af ágöllum lýðræðisskipulagsins er sá að ýmsir gefa kost á sér í embætti sem ættu að gera sér grein fyrir því að þeir ættu ekki að gera það, bæði af virðingu fyrir lýðræðinu og vegna ábyrgðar þeirrar sem hver maður á að axla í lýðræðislegu samfélagi. Menn eiga því að leitast við að þekkja sínar takmarkanir. En athyglissýki og persónuleg auglýsingamennska virðist draga margan manninn út í margt sem engin dómgreind mælir með og slíkt felur oft ekkert annað í sér en misnotkun á lýðræði og sóun á almannafé.

Lýðræðislegu fyrirkomulagi framkvæmdar á forsetakosningum hérlendis er hinsvegar mjög ábótavant. Það liggur í hlutarins eðli að til þess að kjósa forseta með trúverðugum hætti verður að hafa tvöfalda umferð. Frambjóðendur geta verið margir og verða það að öllum líkindum. Síðari umferð þarf því að fara fram milli þeirra tveggja sem mesta fylgið fá í þeirri fyrri, til þess að forseti sé ævinlega kjörinn með þeim hætti að hann hafi meirihluta þjóðarinnar að baki sér.

Það er mjög nauðsynlegt fyrir forsetann að vera kosinn með óumdeilanlegri viðurkenningu fólksins í landinu sem öryggisfulltrúi fyrir heildarhagsmuni þjóðarinnar. Hann er það ekki með kannski 16-17% fylgi á bak við sig. Mikil spurning er hversvegna hinu gallaða fyrirkomulagi hefur ekki verið fyrir löngu kippt í lag ? Skyldi raunin kannski vera sú að hinir pólitísku flokkar hafi viljað hafa þetta eins og það er til að það drægi sjálfkrafa úr vægi forsetaembættisins ?

Það hefur verið augljóst mál í forsetatíð Ólafs Ragnars að stjórnmálamenn landsins hafa oft og iðulega haft miklar áhyggjur af því hverju hann gæti tekið upp á. Þeir hafa sýnilega oft verið mjög taugatrekktir í embættistíð hans. Skyndilega hafði forsetinn – sem hafði áður verið kyrfilega keyrður út í horn af stjórnmála-elítunni sem ætlað skrautblóm og þægðarskinn, – farið að hegða sér með allt öðrum og tilþrifameiri hætti en áður hafði tíðkast. Og þó ekkert segði beinlínis að hann mætti það, sagði heldur ekkert að hann mætti það ekki. Ónákvæm skilgreining á valdsviði forsetans bauð því upp á ýmsa möguleika og verulegt svigrúm fyrir slyngan mann sem þekkti til stjórnkerfismála mörgum öðrum betur.

Ólafur Ragnar var auðvitað og er stjórnmálamaður og hann vissi vel frá byrjun hvaða tækifærum óskýrar línur varðandi valdsvið forsetans bjuggu yfir fyrir þann handhafa embættisins sem hefði getu og vilja til að nýta sér það og víst er að Ólafur ætlaði sér aldrei að vera strengjabrúða eins eða neins sem forseti. Hann vissi líka að stjórnmálamenn vildu helst hafa forsetann í einhverjum afmörkuðum sýningarkassa, en hann ætlaði sér svo sannarlega ekki að láta múlbinda sig í slíkum kassa og sýndi það snemma að hann myndi fara eigin leiðir sem forseti Íslands.

Framhaldið þekkja allir og nú er forsetaembættið vissulega annað en það var þegar Ólafur Ragnar tók við því. Hann hefur breytt embættinu og gert það virkara en það var, og ef í því situr þjóðheill maður er flest sem mælir með því að breytingin eigi að vera þjóðinni í hag frekar en hitt.

En allt getur gengið til baka og sérhver ávinningur getur glatast ef ekki er vakað yfir honum. Það sem Ólafur Ragnar hefur hugsanlega gert fyrir þjóðina með því að gera forsetaembættið virkara og að flestu leyti mjög marktækan þátttakanda í því sem er að gerast hverju sinni, kann að verða að engu í höndum eftirmanns sem er lítilla sanda og sæva.

Nú ríður því á að kjörin sé heilsteypt manneskja í embætti forseta sem geti reynst þar trúr öryggisþjónn fyrir velferð þjóðarinnar, en ekki einhver glanspappír eða turtildúfa sem stjórnmálaelítan getur snúið eftir vild. Það hefur sannast svo ekki verður um villst á síðustu árum, að fjöregg okkar verður að vera í höndum fleiri en misviturra stjórnmálamanna ef vel á að fara. Slíkir aðilar binda hugann oftast eingöngu við skammtímalausnir, en hafa sjaldnast haldbæra framtíðarsýn í þjóðlegum skilningi.

Forsetinn má því alls ekki vera leikbrúða í höndum þeirra sem ráða mestu á sviði stjórnmálanna. Hann verður að hafa það sjálfstæða vægi að geta hafið sig upp úr hverju moldviðri sem geisar þar og séð öðrum betur til lausnarleiða fyrir heill lands og þjóðar.

Hver þjóðhollur Íslendingur þarf að fylgjast vel með framvindu mála í þessum efnum og við þurfum að gera okkar besta til að tryggja það að lýðræðisvörn okkar á Bessastöðum verði áfram virk og marktæk  - og vinni í hvívetna í réttum takti við velferð þjóðarinnar á hverjum tíma á komandi árum !