Fyrra og seinna helvítið !

 

Svo stutt var í tíma milli fyrri og seinni heimsstyrjaldar, að þeir sem urðu hershöfðingjar í fyrra stríðinu voru enn í valdastöðum þegar seinna stríðið braust út. Enda var seinni styrjöldin skilgetið pólitískt afkvæmi þeirrar fyrri eins og margir vita og til vitnis um afglapahátt leiðandi manna !

 

En þótt stutt væri þar á milli í tíma, höfðu framfarir í tækni og vopnabúnaði verið miklar, ekki síst í vélahernaði og flughernaði. Það gerði það meðal annars að verkum að hershöfðingjarnir úr fyrra stríðinu voru orðnir úreltir í seinna stríðinu eins og megnið af vopnabúnaði þeim sem þeir höfðu kunnað skil á og þeir voru einfaldlega ekki með á nótunum !

 

Menn voru háttsettir hershöfðingjar, það vantaði ekki, en þeir voru miðað við herfræðilega hugsun þeirra og þekkingu orðnir safngripir. Þeir höfðu ekki lengur eðlilega hæfni til að taka á málum. Það var ekkert eftir nema hrokinn !

 

Frakkar voru með liðónýta æðstu menn yfir her sínum, Weygand, Gamelin, Pétain, Georges o.fl. Uppgjafarsinna og aumingja, gamalmenni og menn sem sátu á svikráðum við eigið land. Ekki síst þessvegna varð Frakkland að þola sitt hrikalega hrun og þá skömm sem því fylgdi !

 

Bretar voru kannski eilítið skár staddir í þessum efnum en Frakkar, enda á þeim tíma kunnir að seiglu og þolgæði. En æðstu yfirmenn landvarna þeirra voru samt líka of gamlir og flestir blindir á nýja hertækni. Svo stóð aðalsdekrið þeim alltaf fyrir þrifum. Flotinn var sem fyrr þeirra höfuðvörn, en landher þeirra aldrei öflugur að sama skapi !

 

Sovétmenn glímdu að nokkru við svipaðan vanda. Æðstu hershöfðingjar þeirra voru byltingarforingjar sem höfðu sumir hafist til forustu sem riddaraliðsmenn. Þannig var það til dæmis með Voroshilov og Budenny o.fl. Sá tími er menn börðust á hestbaki var hinsvegar að mestu frá. Það var því ekki að furða að Sovétherjunum gengi illa í upphafi stríðsins. Timoshenko var kannski eini hershöfðinginn af eldri gerðinni sem hafði eitthvert skyn á vélahernaði en hann var hinsvegar enginn afburða herstjórnarmaður og kom það fljótt í ljós !

 

Sigrar Hitlers Þýskalands í upphafi urðu flestir vegna þess að vélaherdeildir þeirra voru fyrsta flokks og flugher þeirra mjög öflugur. Svonefndur Foringi var opinn fyrir notkun allra nýrra vopna sem gætu greitt honum veg til landvinningastríðs og aukinna valda. Ungir kraftmiklir hershöfðingjar af nýrri kynslóð fengu strax tækifæri til að sanna sig ekki síst í meðferð skriðdreka. Menn eins og Guderian, Hoth, Rommel, Kleist o.fl. Siðfræði var hinsvegar aldrei kennd í neinu sem nazistar komu nálægt og sumar þjóðir voru ekki taldar til manna !

 

Reyndin er jafnan sú að menn herðast í stríði og það gerðu fleiri en Þjóðverjar. Nýir menn lærðu líka á hlutina í Rússlandi. Giorgi Zukhov kom fram á sviðið fyrir Sovétmenn, hertur eftir Khalkin Gol reynsluna, og þar að auki menn eins og Konstantin Rokossovsky, Alexander Vasilevsky, Ivan Konev, Andrei Yeremenko, Vassily Chuikov, Nikolai Vatutin, Nikolai Voronov, Rodion Malinovsky, Kiril Moskalenko, Vassily Sokolovsky og Feodor Tolbukhin svo nokkrir séu nefndir. Þar var sannarlega ekki Zukhov einn á ferð !

 

Nazistar héldu frumkvæðinu í styrjöld þeirri sem þeir hófu gegn Sovétríkjunum í litlu meira en hálft ár. Eftir að þeir urðu að hörfa frá Moskvu, var frumkvæðið orðið vafasamt af þeirra hálfu og gekk á ýmsu milli aðila. Orustan um Stalingrad hófst svo undir haust 1942 og eftir að Sovétmenn framkvæmdu Úranus áætlunina 19. nóvember það ár og umkringdu allan 6. herinn, var frumkvæðið ekki lengur í höndum nazista. Paulus sem var nýskipaður marskálkur varð að gefast upp með það sem eftir lifði af liðinu í herkvínni í febrúarbyrjun 1943 !

 

Þýski Hitlersherinn gerði svo lokatilraun sína til að endurheimta frumkvæðið í stríðinu með skriðdreka-orustunni miklu við Kursk í júlí og ágúst 1943, en Sovétmenn sigruðu þar líka. Sennilega hafa þar ást við um 10.000 skriðdrekar. Það hefur eitthvað gengið á í öllum þeim fallbyssugný. Eftir orustuna var nazistaherinn síðan eltur alla leið að útungunarstöð sinni og illskuhreiðri í Berlín og endanlega brotinn þar á bak aftur, öllum heimi til heilla !