Leita í fréttum mbl.is

Um önnur efni

 

Ég ćtla ađ gera smáhlé á pistlum mínum um ţjóđfélagsmálin og rita um eitthvađ annađ í millitíđinni. Hér kemur -

Pistill um forsögu jólanna

Enn einu sinni eru ađ koma jól ! Hvađ felst í ţví - til hvers höldum viđ slíka hátíđ ?  Gerum viđ ţađ til ađ gleđja börnin okkar eđa kaupmennina ? Erum viđ ađ halda í hefđ eđa viđhalda ćvintýri ?

Um hvađ snýst ţessi stórkostlega árlega uppákoma, sem er sennilega mikilvćgur ţáttur í lífi okkar flestra ?

Aftur í ósögulegan tíma hefur sú venja ríkt í mannheimi, ađ halda hátíđ hćkkandi sólar eđa sóldýrkunarhátíđ. Sú venja er frá heiđni komin og var hugsanlega fyrst viđ lýđi í Egyptalandi Faraóanna. Á ţessari hátíđ var ýmislegt iđkađ sem ekki ţćtti til fyrirmyndar samkvćmt kristnum skilningi og mćtti margt um ţau mál segja. En sem sagt - jólin koma upprunalega úr heiđnum tíma.

En hvernig urđu ţau ađ fćđingarhátíđ Frelsarans, hvernig ţróuđust mál ţannig, gćtu margir viljađ spyrja ?

Stađreyndin er sú ađ ţessi heiđna hátíđ var endurvakin undir kristnum formerkjum á fjórđu öld og Vesturkirkjan fyrirskipađi á fimmtu öld ađ jól skyldu haldin framvegis á degi hinnar gömlu rómversku sóldýrkunarhátíđar. Rómversk-kaţólska kirkjan tók ţennan siđ ţannig sem málamiđlun upp úr heiđni.

Hann var ekki innleiddur af Kristi eđa postulum Hans eđa međ Biblíulegu valdi. Frumkirkjan, hreinasta kirkja jarđar, hélt engin jól.

Órígenes kirkjufađir segir sjálfur, " ađ engin hátíđ hafi veriđ haldin á fćđingardegi Krists, ađeins syndarar eins og Faraó og Heródes viđhafi mikil hátíđahöld á ţeim degi sem ţeir fćddust."

Kaţólska kirkjan fór ţarna pólitíska málamiđlunarleiđ í viđkvćmu máli. Svo ađ hátíđin fćri ekki forgörđum eđa breyttist í annađ verra, var hún endurreist í kristinni mynd eđa svo átti ţađ ađ heita. Sólardýrkunarhátíđ heiđingja varđ sem sagt ađ tilbúinni fćđingarhátíđ Frelsarans.

Jesús Kristur fćddist auđvitađ ekki á jólunum. Flest rök hníga ađ ţví ađ Hann hafi fćđst snemma ađ hausti, í september eđa í öllu falli fyrir miđjan október. Biblían nefnir engan dag í ţví sambandi og hefđi Guđ ćtlađ okkur ađ halda sérstaklega upp á fćđingardag Krists, hefđi ţessi dagsetning áreiđanlega ekki falliđ í gleymsku.

Guđspjallamennirnir sáu enga ástćđu til ađ halda á lofti fćđingardegi Frelsarans sem slíkum. Prédikun og útbreiđsla fagnađarerindisins var ţeim hinsvegar höfuđmál og hjartans ţrá, enda voru ţeir í einu og öllu leiddir af Andanum til ţeirrar bođunar.

En međ tilkomu kristninnar sem viđurkennds valds var sem sagt breytt um formerki varđandi ýmsa heiđna siđi.  Sóldýrkunarhátíđin forna varđ skilgreind upp á nýtt sem hátíđ ljóss og friđar í kristnum skilningi.

En hver er uppruni jólanna ef viđ förum enn lengra aftur í tímann ? Ef viđ höfum fengiđ ţau frá Rómversk-kaţólsku kirkjunni og hún hefur fengiđ ţau úr heiđindómi, frá hvađa uppsprettu komu ţau ţá til heiđingjanna ?

Taliđ er víst ađ upprunans sé ađ leita í hinni ćvafornu Babylon, en 25. desember er sagđur hafa veriđ fćđingardagur Nimrods sem stofnađi fyrsta konungsríki jarđarinnar. Nafn hans í hebreskum skilningi er dregiđ af orđinu Marad, sem ţýđir " hann gerđi uppreisn".  

Nimrod var svo illur og siđlaus, ađ hann giftist sinni eigin móđur, Semiramis. Hún lýsti ţví svo yfir eftir dauđa Nimrods, ađ sígrćnt tré sprytti yfir nótt út af dauđum stofni, og ţađ undirstrikađi nýtt líf Nimrods. Hann myndi síđan heimsćkja ţetta tré á afmćlisdaginn sinn og skilja eftir gjafir, hengdar á greinar ţess. Kannast einhver viđ samlíkinguna ?

Ţessi gođsögn barst út og ţannig varđ Semiramis dýrkuđ sem hin babylonska himnadrottning og Nimrod sem hinn guđlegi sonur himinsins. Og ţessi skurđgođadýrkun breiddist víđar og varđ ađ Isis og Ósíris í Egyptalandi,  í Asíu ađ Cybele og Deoius,  í Róm  ađ Fortuna og Júpiter.

Jafnvel í Grikklandi, Kína, Japan og Tíbet er ađ finna hliđstćđur ţessarar uppstillingar međ móđur og son, löngu fyrir fćđingu Krists.

Og hinn mikli atburđur kristninnar, fćđing Frelsarans í heiminn, var síđan af hinni mannskipulögđu kirkju tengdur ţessari gođsagnahátíđ međ beinum hćtti. Hin heiđna sóldýrkunarhátíđ var gerđ ađ minningarhátíđ ţess ađ ljósiđ kom í heiminn í persónu Jesúbarnsins.

Og viđ ţá breytingu gerđist ţađ síđan ađ jólin urđu smám saman samviskutengdur tími mannlegrar hugsunar viđ ţađ barnslega í mannssálinni. Ţađ gerđist í raun án atbeina mannlegra yfirvalda.

Og ţannig hefur ţađ veriđ allar götur síđan, ţó margt hafi löngum spilađ inn í ţessi mál. Ótalmörgum tekst nefnilega ađ finna barniđ í sjálfum sér á jólunum, ná sterkari samkennd međ börnum sínum fyrir vikiđ og ţannig tengist inntak jólanna fjölskyldulegri samstillingu í friđhelgi heimilisins.

En viđ kristnir menn sem höfum játađ ţví ađ Jesú sé Ljós Heimsins, eins og Ritningin segir, erum í nokkrum vanda varđandi ţessi mál. Viđ vitum mörg ađ jólin eru arfur frá heiđnu upphafi, en teljum kannski ađ breytt formerki hafi endurskapađ ţau ađ fullu međ kristnu innihaldi. En reynslan sýnir ţó ađ ýmislegt vantar á í ţeim efnum.

Hin ytri tákn, hefđir og siđir, hafa nefnilega löngum haft yfirhöndina í ţeirri umsköpun sem fylgt hefur jólahátíđinni. Minna hefur veriđ lagt upp úr breytingu hiđ innra enda virđist gullkálfurinn mörgum manninum löngum hugstćđari en Jesúbarniđ.

Í Jeremía 10:2-5 stendur: " Svo segir Drottinn: Venjiđ yđur ekki á siđ heiđingjanna og hrćđist ekki himintáknin, ţótt heiđingjarnir hrćđist ţau.

Siđir ţjóđanna eru hégómi. Menn höggva tré í skógi og trésmiđurinn lagar ţađ til međ öxinni, hann prýđir ţađ silfri og gulli, hann festir ţađ međ nöglum og hömrum, svo ţađ riđi ekki. Skurđgođin eru eins og hrćđa í melónugarđi og geta ekki talađ, bera verđur ţau ţví ađ gengiđ geta ţau ekki.

Óttist ţau ţví ekki, ţví ađ ţau geta ekki gjört mein, en ţau eru ekki heldur ţess umkomin ađ gjöra gott ". Tilvitnun lýkur.

Mađurinn vill hafa sínar hátíđir, hvort sem ţćr eru samkvćmar ţví sem ţćr eru helgađar eđa ekki. Hann er ekki ađ pćla mikiđ í ţví ađ vita um orsakir eđa afleiđingar, hann heldur bara fast í hefđina sem slíka.

Og margir segja sem svo: " Fyrst viđ gerđum nú jólin ađ kristinni hátíđ og ţađ meira ađ segja fćđingarhátíđ Jesú Krists, hlýtur ţađ ađ vera hiđ besta mál ađ halda hátíđina nú og framvegis."

Og á allsherjarfundi hins nafnkristna mannfélags, taka svo til allir undir ţá skođun og kaupmenn ekki síst.

Niđurstađan er ţví sú ađ jólahátíđin er föst í sessi hvađ sem líđur öllum kristindómi !

 

 


« Síđasta fćrsla | Nćsta fćrsla »

Höfundur

Rúnar Kristjánsson
Höfundur er húsasmiður og býr á Skagaströnd.

Eldri fćrslur

Mars 2024
S M Ţ M F F L
          1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31            

Heimsóknir

Flettingar

  • Í dag (29.3.): 41
  • Sl. sólarhring: 68
  • Sl. viku: 1071
  • Frá upphafi: 309963

Annađ

  • Innlit í dag: 39
  • Innlit sl. viku: 942
  • Gestir í dag: 38
  • IP-tölur í dag: 38

Uppfćrt á 3 mín. fresti.
Skýringar

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikiđ á Javascript til ađ hefja innskráningu.

Hafđu samband