Hvað er list ?

Þar sem sett hefur verið upp listamiðstöð á Skagaströnd, hefur talsverð umræða  farið af stað milli manna á staðnum um það hvað sé list, hvert sé mikilvægi listar og jafnvel um þjóðhagslegt gildi listarinnar ? Það verður víst með það eins og svo margt annað, að þegar stórt er spurt verður lítið um svör.

En listin er þó yfirleitt eitt af því í lífinu sem allmikil virðing er borin fyrir og víst er að margir listamenn hafa gefið mannkyninu stórkostlegar gjafir með verkum sínum og glatt og auðgað með því veröld alla.

Sumum finnst reyndar nú á tímum sem öll list sé orðin úrkynjuð og úr takti við alla eðlilega skynjun. Listamenn séu oftast að einhverju fálmi út í loftið og aðalmálið sé að höndla það að vera frumlegur. Að ná því að fá viðurkenningu sem frumlegur listamaður jafngildi því nánast að öðlast frelsi til alls. Það sé því um að gera að láta sér detta eitthvað fáránlegt í hug.

En þeir sem hugsa þannig um listafólk virðast hafa einhverskonar hellenískt viðhorf til listar. Þeir gera sýnilega kröfur til þess að hún gnæfi yfir allt og vilja sennilega helst sjá gríska fagurfræði í hverju verki.

En það verður að segjast eins og er, að Fídías og Praxiteles eru ekki að störfum í dag og marmarastyttur Grikklands hins forna eru sem önnur mannanna verk börn síns tíma. Listin er þar fyrir utan eins og flest annað í lífinu síbreytilegt viðfangsefni og enginn tími er þar öðrum meiri þegar á allt er litið.

Listhneigð mannsins skýtur eðlilega rótum í þeim tíma þar sem hann er sjálfur þátttakandi og tekur mið af því sem þar er í gangi á einn eða annan hátt. 

Það má líka með nokkrum rétti segja, að hver sá sem stundar listsköpun af ástríðu anda og sálar, sé nokkurskonar landkönnuður í heimi hinnar dýpri hugskynjunar og beri í sér ríka tilfinningatengingu við draumheima dulrænna vídda. Viðkomandi einstaklingur er að sjá og heyra, finna og skynja svo margt sem býr handan við allt það augljósa í lífinu og hann reynir að opna leiðir til að yfirfæra listræna upplifun sína til annarra. Með því eru stundum opnaðir farvegir sem búa yfir nánast takmarkalausum möguleikum á lifandi tjáningu í sköpun og list.

Ég er að hugleiða þetta vegna þess að ég var spurður um daginn þessarar spurningar af einum samborgara: " Hvað er list ?  Ég svaraði spursmálinu snarlega með því að segja, að list væri eitt af því sem gæfi lífinu gildi.

Ég gerði mér þó strax grein fyrir því að ég hafði svarað með nokkuð flötum hætti og svarið kallaði þannig á enn frekari spurningar ef út í það færi.

Á leiðinni heim frá vinnu þennan dag fór ég því að hugsa frekar um þessa spurningu og hvernig hægt væri að svara henni frekar. Það leiddi til þess að ég orti ljóðið sem fer hér á eftir.

Það er von mín að það feli í sér að nokkru leyti það sem mér fannst vanta á fyrra svarið :

 

HVAР ER  LIST ?

 

Hvað er list ?

Það er eitthvað sem hugann hrífur,

hátt eins og fuglinn svífur,

bláminn sem logar og lifir,

lyftir sér grámann yfir ;

eldur sem býr í blóði,

bjartsýnin ein í sjóði,

knúsuð bæði og kysst.....

Það er list !

 

Hvað er list ?

Það er draumur á degi nýjum,

dynjandi regn úr skýjum,

dropar sem detta og falla,

dásemd sem snertir alla ;

veröld sem víddir eykur,

vorandans sóknarleikur,

hugsjón í hjartans vist.....

Það er list !

 

Hvað er list ?

Allt sem ber mannleg merki,

mótað af hugans verki,

innsýn í aðra heima,

orka sem fær að streyma ;

kengúra og köttur í mýri,

kostulegt ævintýri,

skekið í heild og hrist.....

Það er list !

                                        Rúnar Kristjánsson

 

****************