Um ,,yfirboðna valdstjórn" og almenn mannréttindi !

„Sérhver maður sé yfirboðnum valdstéttum hlýðinn" stendur á vísum stað í Ritningunni, reyndar í 13. kafla Rómverjabréfsins, og umræddur ritningarstaður hefur, að minni hyggju, alla tíð verið notaður drjúgmikið af valdstjórnum gegn fólki en ekki fyrir fólk. Túlkun slíkra aðila á viðkomandi efni hefur löngum verið í hæsta máta vafasöm og oft þjónað fyrst og fremst tilgangi hins gamla kúgunarvalds konungs og kirkju, sem miðaði lengst og mest að því að halda fólki og almennum mannréttindum þess niðri !

En trúlega hefur umrætt vers fallið Rómverjum vel í geð, enda voru þeir heimsdrottnarar á þessum tímum og kröfðust hlýðni sem slíkir af öllum. Og þeir skildu áreiðanlega þennan ritningarstað með sínum hætti og túlkuðu hann sér og sínu valdi í hag. En ég skil þessa ritningargrein þannig, að þar sé átt við að menn eigi að vera löghlýðnir og standa við sitt og virða yfirvöld sem eru löghlýðin og standa við sitt. Því það eru skyldur á báða bóga !

Þegar yfirvöld hegða sér með þeim hætti að samviska manna, heiðarleiki og réttlætiskennd getur enganveginn stutt framferði þeirra, ber að andmæla þeim, því það er beinlínis andkristið athæfi að styðja það sem sýnir sig vera ranglátt og illt. Eða vilja menn styðja slík stjórnvöld fremur en fylgja samvisku sinni, sannfæringu og réttlætiskennd ?

Áttu kristnir menn í Rómaborg að vera þakklátir fyrir að vera kastað fyrir ljón og önnur villidýr vegna þess að keisarinn skipaði svo fyrir - yfirvald þess tíma ? Nei, það voru ofsóknir í gangi gegn þeim og þeir höfðu rétt til að verjast svo framarlega sem þeir gerðu það á þeim grundvelli að það bryti ekki í bága við trú þeirra og réttlætiskennd.

Ef menn eiga að una illum yfirvöldum vegna þess að þau séu samt sem áður í fullum rétti samkvæmt Guðs tilskipun, hversvegna eiga menn þá ekki að una hverskonar sjúkdómum og heilsufarsmeinum sem á þá eru lögð ? Eiga menn þá ekki bara að sætta sig við hlutina eins og þeir eru ? Nei, að sjálfsögðu leita menn sér lækningar þegar þannig stendur á, enda er það skýlaus réttur hvers manns  að fá að standa vörð um líf sitt og heilsu, eftir því sem hægt er!

Í Þýskalandi komust nazistar til valda í gegnum almennar kosningar. En stjórnvald þeirra sýndi sig brátt vera þannig að eðli, að það átti enga samleið með mannlegri samvisku, réttlætiskennd og lögmætu framferði. Það var illt í alla staði !

Einmitt þessvegna risu upp virðingarverðir menn í Þýskalandi sjálfu, sem andmæltu hinu framkomna stjórnvaldi og börðust gegn því í ræðu og riti, menn sem þekktu Ritninguna og vissu vel af þeim ritningarstað sem hér er lagt út af, en skildu að stjórnvald sem braut allar löghelgaðar skyldur sínar við samfélag manna átti ekki kröfu á hlýðni. Þannig menn voru t.d. Carl von Ossietzky og Dietrich von Bonhoeffer, enda fórnuðu þeir báðir lífi sínu fyrir málstaðinn. Textinn í Rómverjabréfinu talaði ekki til þeirra um hlýðni við ómanneskjuleg yfirvöld !

Einn ágætur ritkunningi minn var ekki sáttur við nýlega umfjöllun mína í kvæði  um Karl I.Stúart og hann var það ærlegur að segja það hreint út. Þar er því til að svara, að ég hef ávallt verið mikill andstæðingur konungsvalds og tel það hafa gert mannkyninu mikið illt í aldanna rás. Umræddur konungur gekk lengra en aðrir í hans stöðu gegn löghelguðum samningum sem gilt höfðu allt frá Magna Charta varðandi réttindi þings og þjóðar. Það varð til þess að upp úr sauð og borgarastyrjöld braust út. Annarsvegar stóð konungur með megnið af aðlinum á bak við sig og hinsvegar þingið með megnið af þjóðinni á bak við sig. Hvor aðilinn hafði meiri rétt til að skipa málum í landinu ?

Lýðræðislegt svar við því er augljóst, enda fór svo að þingið sigraði konung, þjóðvaldið sigraði konungsvaldið ! Sumir menn sem voru í raun konungssinnaðir tóku sér stöðu með þinginu, því ofríki konungs var það mikið að við það varð ekki unað og síst í þjóðréttarlegum skilningi.  Karl I. var að lokum dæmdur brotamaður gagnvart eigin þjóð og tekinn af lífi sem slíkur, eftir flókið ferli  samsærisbragða af hans hálfu. Forustumenn þingsins reyndu að semja við hann, en það reyndist bara ekki hægt. Karl leit svo á, sem fleiri af hans tagi, að vald sitt hefði hann frá Guði einum og þjóðin ætti ekki annan kost en að sætta sig við það !

Þarna var sem sagt konungur sem einblíndi á það sem hann taldi ótvíræð réttindi sín „gefin að ofan", en hugaði lítt að skyldum sínum við land og þjóð. Þúsundir og aftur þúsundir manna hafa verið teknar af lífi fyrir landráð og brot gagnvart heildarhagsmunum þjóða. Því þá ekki konungar sem hegða sér með þeim hætti ? Eiga slíkir að vera  ofar lögum og má ekki leiða þá fyrir dóm fyrir ætluð brot, áttu þeir alltaf og eiga þeir alltaf að vera friðhelgir - eins og t.d. íslenskir pólitíkusar ?

Ýmsir breskir „sérfræðingar" í lögum svo sem F. E. Smith, sem síðar var aðlaður og fékk þá nafnið Birkenhead lávarður, hafa skrifað um dómsmálið gegn Karli I. og þarf ekki að koma á óvart að niðurstöður slíkra eru yfirleitt konunginum og kerfinu í hag. Í Bretlandi tíðkast ekki að aðla menn nema þeir hafi unnið til þess eftir réttum formúlum. Carlyle heldur því hinsvegar fram að stjórnmálaleg nauðsyn hafi legið málinu til grundvallar og niðurstaða þess hafi orðið enskri stjórnskipun nytsamleg. En þeir sem hugsa eftir fyrri tíðar vísu „that the King can do no wrong" munu seint fallast á að lög eigi að ná jafnt yfir alla menn og munu því að öllum líkindum áfram sem hingað til halda fast við sín stallagoð !

Á morgunstund frelsis síns þurftu Bandaríkin að glíma við ýmis svikræði og einna verst var það þegar Benedict Arnold, háttsettur foringi í sjálfstæðishernum, ætlaði að svíkja West Point í hendur Bretum. Arnold slapp á síðustu stund en hinn breski tengiliður hans John André, sem reyndar var valinkunnur maður, var dæmdur og hengdur. Enginn vafi er á því að Arnold hefði hlotið sömu örlög hefði hann náðst !

Það á ekki að skipta neinu fyrir lögum hve háttsettur brotamaðurinn er. Ef menn eru sannir að svikræði gagnvart þjóðarheill verður að fara með slík mál fyrir dómstóla og það á auðvitað að gilda að öllu leyti óháð því hver maðurinn er eða hvar hann stendur í mannfélagsstiganum.

Konungur er bara maður sem hefur verið  staðsettur efst í þeim stiga, í krafti valds og erfða frá fyrri tíð. Líklega oftast í kjölfar hernaðarlegs ofbeldis. Sérhver maður sem aðhyllist lýðræði og almenn mannréttindi hlýtur því að taka sér stöðu gegn öllu einræði og þar með gegn konungsvaldi og hinum svokallaða „guðlega rétti" konunga, sem var yfirþjóðlegt vald síns tíma !

Evrópusambandið er t.d. á okkar tímum, ný birtingarmynd á konungsvaldinu gamla. Það er ígildi margra konungsríkja frá fyrri tíð. Þar kemur sérútvalinn valdaklúbbur saman sem vill taka þjóðlegt vald undir sig, troða sjálfstæði þjóða niður, og flaggar óspart í því skyni yfirþjóðlegu valdi og kjarnalausum fjölmenningargildum. Stefna Evrópusambandsins hefði áreiðanlega hugnast Karli I.Stuart og öðrum hans líkum frá fyrri tíð !

Yfirboðin valdstétt er sannarlega ekki eitthvað sem ber að hlýða í blindni, hvernig sem hún kýs að hegða sér gagnvart lögum og lífi manna !