Lítilsháttar söguleg samanburðarfræði !

 

 

Það mun seint falla í gleymsku hvernig Japanar hegðuðu sér, þegar þeir réðust á Pearl Harbor, fyrirvaralaust og án stríðsyfirlýsingar, 7. desember 1941, á sunnudagsmorgni, meðan þeir voru með samningamenn að störfum í Washington til að vinna að lausn á ágreiningsmálum Bandaríkjanna og Japans. Roosevelt forseti sagði í þingræðu sinni um atburðinn, að þessi árás þeirra myndi lifa í vansæmd alla tíð !

 

Við þessa níðingslegu árás hvarf einangrunarstefnan í einu vetfangi út í buskann í Bandaríkjunum, og segja má að Japanar hafi samstundis kallað yfir sig logandi hatur Bandaríkjamanna með þessu siðlausa og sviksamlega athæfi. Það hatur mun eflaust hafa átt sinn þátt í þeirri ákvörðun bandarískra stjórnvalda síðar að kjarnorkusprengjunum var varpað á Japan. En jafnvel Dwight D. Eisenhower taldi það hafa verið óþarfar árásir því japanska þjóðin hefði þegar verið sigruð. En menn vildu prófa nýja vopnið og fyrrnefnt hatur lagði trúlega sitt til þess að það var gert. Nokkur hundruð þúsund japönsk líf skiptu ekki máli í þeim reikningi !

 

En Japanar höfðu hinsvegar leikið sama leikinn áður og Pearl Harbor var ekki neitt einstakt tilfelli um slíkan ódrengskap þeirra og svikræði. En það hefur ekki verið haft hátt um það. Í stríði Rússa og Japana 1904 réðust Japanar fyrirvaralaust á Rússa, án stríðs-yfirlýsingar, að nóttu til, í Port Arthur á Leotung-skaga og eyddu herskipum Rússa þar. Í stríðinu sem á eftir fylgdi höfðu Japanar allt að því tífaldan herstyrk á móti Rússum, og Bretland lagði Japönum lið eins og það frekast gat, út af ótta við Rússa vegna heimsveldis-hagsmuna sinna á Indlandi og víðar !

 

En Rússar voru á þessum tíma mjög vanbúnir til þessa stríðs og einn foringi þeirra sagði ,, Hér verður enginn sigur, en við munum kunna að deyja !“ Rússneska keisarastjórnin var að nálgast sitt endadægur og öll stjórn farin að verða í molum. Anatoly Stessel yfirmaður Rússa í Port Arthur er jafnvel talinn hafa brugðist skyldum sínum og svikið staðinn í hendur Japana með ótímabærri uppgjöf. Hann bar ákvörðun sína um hana ekki undir neinn og til voru bæði verulegar matarbirgðir og skotfæri !

 

Margir rússneskir foringjar voru æfir yfir framferði Stessels en gátu ekki hindrað það. Japanar eyddu svo flota Rússa í Tsushima-sundi, en þrátt fyrir sigrana fór svo að lokum að stríðið varð þeim svo kostnaðarsamt að þeir höfðu sjálfir frumkvæði að friðarsamningum !

 

Þegar Japanar hegðuðu sér með þessum sviksamlega hætti gagnvart Rússum, vakti það fögnuð víða í Evrópu og sem fyrr segir studdu Bretar þá af fremsta megni. Fáir töluðu þá um svikræði og óheiðarleik Japana, en dáðst var að svokallaðri hreysti þeirra og dirfsku. Evrópskir fjölmiðlar fjölyrtu fjálglega um að þarna hefði Evrópuþjóð í fyrsta sinn orðið að lúta lágt í stríði við Asíuþjóð. Enginn sá ástæðu til að minnast á Genghis kahn og herskara hans sem flæddu allt vestur í Evrópu á fyrri tíð og sópuðu öllu á undan sér. Menn skemmtu sér hinsvegar yfir óförum Rússa !

 

Þarna sýndi sig ljóslega það Rússahatur sem löngum hefur markað Vestur-Evrópuríki og hefur líklega aukist á okkar dögum frekar en hitt. En meginaflið í því hatri er hræðslan við risann í austri. Hernaðarhyggja Japana keyrði sig mjög upp í þessu stríði þeirra við Rússa og eftir það stefndu þeir leynt og ljóst að því að útvíkka veldi sitt og Vesturveldin sáu ekki við þeim !

 

Japanar sátu þó á sér í fyrri heims-styrjöld, enda töldu þeir sig ekki orðna nógu sterka þá til mikilla útþenslu-athafna. En eftir 1930 fóru þeir að færa sig upp á skaftið með sífellt meiri yfirgangi og töldu líklega ekkert vera sér um megn. Þeir væru synir sólarinnar og útvaldir til yfirráða. Kóreumenn og Kínverjar fengu fyrst að kenna á ofstopa þeirra og árásargirni !

 

Síðan kom að því að Bretar fengu réttmætt endurgjald frá Japönum fyrir hjálpina 1904. Ein mesta hernaðar-auðmýking Breta fyrr og síðar, fall Singapore, átti sér stað er japanskur herafli tók hið mikla virki þeirra í sókn frá landi, niður Malakkaskagann. Öll vörn Breta hafði miðast við árás af sjó, svo heimskulegt sem það var, enda fór allt í handaskolum hjá þeim !

 

Þeir höfðu enga frambærilega forustu-menn á staðnum og hlutu af hálfu Japana miklu verri útreið en Rússar höfðu fengið 1904. Það var Bretum mátulegt eftir tvöfeldni þeirra og alla framgöngu er þeir voru að æsa Japana gegn Rússum á fyrrnefndum tíma. Hershöfðingjar Breta voru á þessum tíma margir hverjir, ekkert nema flottræflar af aðalsættum sem reyndar löngum fyrr, og höfðu litla hæfni til að bera. Singaporevirkið féll ekki hvað síst vegna afgerandi vanhæfni þeirra og getuleysis !

 

En Japanar viðhöfðu síðar alveg sömu hernaðarsiði gegn Bandaríkjamönnum í árásinni á Pearl Harbor, og þeir höfðu lært að beita í stríðinu gegn Rússum 1904. Sagan endurtekur sig gjarnan. En alltaf verða eðlilega einhver frávik í þeim efnum, þó oftast megi greina orsakir framvindunnar út frá fyrri atburðum. Til þess að skilja betur vandamál yfir-standandi tíma þarf því alltaf að líta til Sögunnar eftir leiðsögn. Í hinum liðna tíma og þeirri atburðarás sem þar átti sér stað, felast oftast bestu skýringarnar !

 

Vestur-Evrópuríkin fögnuðu sigri Japana 1904 vegna óvildar sinnar til Rússa, en fengu verðskulduð laun fyrir það í seinna heimsstríðinu, jafnt Bretar, Frakkar sem Hollendingar. Þeir misstu nýlenduveldi sín í Asíu af völdum Japana, urðu auðmýktir og yfirbugaðir stríðsfangar, jafn hjálpar-vana og aðrir !

 

Þessir hvítu guðir sem verið höfðu, misstu þannig allt áhrifavald sitt í augum innfæddra og gátu, sem betur fer, aldrei aftur náð fyrri stöðu. Afleiðingin leiddi til mikillar sjálfstæðisvakningar þjóða í öllum nýlenduheimi Asíu og niðurbrots á kúgun Evrópuþjóða þar !

 

Árásin á Pearl Harbor var hinsvegar fordæmd af Evrópuríkjunum og mikið talað um svikræði og óheiðarlega framkomu Japana. Þó er líklegt að Bretar hafi undir niðri ekki verið svo mjög óánægðir, því árásin þýddi að þar með voru Bandaríkjamenn komnir í stríðið með þeim og Rússum, eins undarleg og sú útkoma mála var í raun !

 

Breskt fjármálavald hafði ekki átt svo lítinn þátt í því að keyra Hitlersríkið upp gegn uppblásinni bolsévíka-hættunni, en vopnin snerust illilega í höndum þeirra sem þar höfðu völdin og því fór sem fór. En hlutverk Breta í heimsmálunum er nú ekki lengur sérlega mikið á stóra sviðinu, þó þeir reyni löngum að spila sig eins gilda og þeir frekast geta !

 

Og íslensk stjórnvöld ættu nú að hafa vissan skilning á þeirri minnimáttarkennd sem þar býr að baki, því alltaf eru þau að spila sig stærri en nokkur skynsemi mælir með, þó þau hafi nákvæmlega enga burði til þess og munu aldrei hafa !