Nokkur hugvekjuorð rétt fyrir jólin !

 

Við sem lifum nú erum afskaplega bundin við það sem er, og eigum flest erfitt með að setja okkur inn í aðstæður í liðnum tíma. Af því leiðir að við erum alltaf að dæma fyrri kynslóðir eftir þeim mælikvarða sem við viljum hafa í gildi í dag. Þeim mælikvarða sem við teljum líklega hinn eina rétta í hofmóði núsins. En það voru aðrir mælikvarðar á hlutunum áður fyrr og verða aðrir mælikvarðar á hlutunum þegar okkar kynslóð er horfin af velli og gleymd að mestu !

 

Þegar náttúruöflin fara sínu fram eins og þau hafa gert að undanförnu, þykir fólki erfitt við það að búa. Þau eru óhamin, fara ekki eftir neinum reglugerðum og beygja sig ekki fyrir neinu valdi. Það er erfitt að reikna þau út, jafnvel á yfirstandandi tölvutímum. Fólki finnst vont við það að una, því það vill hafa frelsi til alls. Grundvallarstef Laodíkeu-tímans er réttindi fólksins, réttindi til hvers sem er !

 

Fólk vill í sjálfsánægju sinni hafa alla sína hentisemi nú á tímum. Það er jafnvel að skemmta sér við að labba ofan í gígum eldfjalla þegar gos hefst. Og þó flestir séu í tali sínu hliðhollir náttúrunni, einkum þó þeirri sem í þeim sjálfum býr, eru þeir ekkert hrifnir af því þegar höfuðnáttúran fer að spila á eigin forsendum og gera þeim lífið leitt. Þá verður fólk ergilegt á alla kanta því vont veðurfar setur því skorður og það vill engar skorður !

 

Eitt sinn var sagt í kvæði, að þegar vellystar-ómenning kæmi að utan með skipakomum, stæði hún helst við í kaupstöðunum, því ef hún færi út fyrir þá – í íslenskt veður – frysi hún í hel. Það var mikið til í þeirri umsögn og nú þegar skipakomur og samgöngur við landið fara helst í gegnum höfuðborgina, segir sig sjálft að það er helsta leið ómenningarinnar inn í landið; eða alls þess sem þyrfti - þjóðarinnar vegna - að fá að frjósa í hel við náttúrulegar íslenskar aðstæður !

 

Af þessum ástæðum stöndum við sem fyrr frammi fyrir þeirri einföldu staðreynd, að íslenskt mannlíf er heilbrigðast til sveita, í dreifbýlinu, þar sem innflutt uppdráttarsýki og arfgeng ómennska hefur enn ekki náð að lama manndóm og framtakssemi einstaklinga og samfélags !

 

Þegar náttúruöflin minna á sig með harðvítugum hætti, er það fyrst og fremst fólkið í sveitunum sem fær að finna fyrir því. Það er jafnan í eldlínunni með bú sín og fénað og þá reynir á. Við höfum fengið að sjá hvað það getur tekið á tilfinningar bænda að þurfa að berjast við það að moka skepnur sínar úr fönn, í þrotlausri viðleitni til að bjarga því sem bjargað verður. Við þéttbýlisfólk þekkjum ekki sambærilegar aðstæður nema að litlu leyti, þetta grimmilega návígi við náttúruna, þegar hún lætur til sín taka og beitir afli sínu !

 

Hvernig skyldi þetta hafa verið á fyrri tímum, þegar harðindi gengu yfir, þegar Lurkar og fimbulvetur gengu hart að þjóðinni, þegar hafísinn lagðist að, sá forni fjandi, sú barátta til lífs og bjargar sem þá var háð ? Hún hlýtur að hafa verið hörð ? Það féllu líka margir, og sennilega væri margt sem þá átti sér stað, talið gagnrýnisvert samkvæmt núgildandi mælikvörðum. En það gilti bara annað þá, ekki linkuleg sjónarmið nútíðarfólks sem aldrei hefur þurft að hafa fyrir hlutunum !

 

Það er ekki lengra síðan en laust eftir 1880, að það kom um það bil sex ára harðindakafli á landinu okkar sem gekk mjög nærri mörgum. Þá hrökk meira að segja kvæðið Volaða land af munni þjóðskáldsins okkar Matthíasar og fjölmargir gerðust vesturfarar, gáfust endanlega upp á lífinu hérlendis. Og síðan hafa stundum komið tímar sem hafa minnt okkur heldur óþægilega á það að náttúran getur verið varasöm og að hún á ennþá til ýmislegt grimmt og harðhnjóskulegt sem við höfum kannski minna mótstöðuafl fyrir nú en löngum áður !

 

Við skulum því jafnan hafa það hugfast, að fólk hefur búið við langtum erfiðari tíma á Íslandi, en nú er hvað náttúruskilyrði varðar, og lifað af. Þessvegna erum við hér í dag. Og við skulum ekki dæma fyrri tíðar fólk of hart eftir mælikvarða nútímans. Það er rangur mælikvarði hvað það snertir. Fyrri kynslóðir háðu sína baráttu á sínum tíma og við megum bæta okkur í öllum samanburði ef við ætlum að standa okkur betur í okkar tíma !

 

Göngum því inn í komandi jólahátíð með þökk í hjarta til þeirra sem hafa á undan okkur gengið um þetta land, og heitum því að reyna að ávaxta okkar manndómspund hvert og eitt, ekki á þeirra kostnað, heldur á eigin forsendum. Ísland þarfnast þess, ekki síður en England, að hver maður geri skyldu sína – við allar aðstæður sem upp kunna að koma !

GLEÐILEG JÓL !