Bankakerfisrúllettan og fyrirhyggjuleysið

 

 

 "Valdið hefur sút og sekt,

síst til hjálpar beysið,

fyrr og síðar fjandalegt,

fyrirhyggjuleysið."

 

Ég hef dálítið verið að velta því fyrir mér upp á síðkastið hvort gamla lagið " Give me my old time religion " muni verða með vinsælli lögum á Íslandi í komandi tíð, að sjálfsögðu með öðrum og nýjum texta," Give me my old time state banks ". Það skyldi þó aldrei fara svo ?

Fyrirhyggjuleysi hefur löngum fylgt Íslendingum og einkum þeim sem hafa haft ríkar hneigðir til að sýna sig nokkrum númerum stærri en við hæfi hefur verið. Ég hef lúmskan grun um það, að strákarnir sem fengu bankana okkar til að leika sér að sem einhverskonar þroskaviðfangsefni, séu nú þegar farnir að misþyrma þessum leikföngum og kannski eru þeir strax orðnir leiðir á þeim.

Ég ritaði eitt sinn hörmungarpistil um Móðuharðindin gömlu og kom þar inn á margt. Nú er það von mín að ekki hlaupi slíkur gaddjaxl í bankakerfið okkar, að þjóðin þurfi að sverfa hann með stáli úr forsjármönnum bankanna. Það væri nefnilega spurning með þá suma hvort hægt sé að komast að gaddjöxlunum fyrir grænjöxlunum í þeim.

Menn geta fengið sárindi og sýkingu í munn og tannhold, háls og eitla, eftir að hafa sporðrennt og kokgleypt allskonar stórfjárfestingar á mettíma, svo maður tali nú ekki um forkaupsréttarhlunnindi á hlutabréfum og hagstæða starfslokasamninga sem hesthúsaðir eru oftast án þess að nokkur viti. Meðan hægt er að fá lánsfé á sérkjörum eiga sumir það til að fá hreint og beint kaupæði.

Og bankastrákarnir hafa keypt og keypt og keypt. Í Baunverjalandi voru menn farnir að hafa stórar áhyggjur af því að eggið væri að kaupa hænuna í heilu lagi !

Og strákarnir á hvítu skyrtunum, með bindin og uppbrettu ermarnar, hlógu dátt þar sem þeir sátu fyrir framan tölvuskjáina og kölluðu svo hátt að það heyrðist upp í stjórnarráð: " Iss, þetta er öfund, hrein og klár öfund, við erum bara miklu snjallari en þeir !"

Og hagspekingar annarra landa sem varað hafa við íslensku bankarúllettunni, eru afgreiddir í heilu kippunum. " Gamaldags viðhorf, úrelt sjónarmið, fylgjast ekki lengur með, ekkert að marka þessa fauska, os.frv.

Einn sléttgreiddur strákur var álitinn svo mikill snillingur að hann var keyptur háu verði inn í tiltekinn banka, fékk hlutabréf og hvaðeina og sagt var að með því að samtvinna hagsmuni hans og bankans yrði hann miklu trúrri fyrir vikið. Svo kom býsna fljótt að því að bankinn var tilbúinn að borga hundruð milljóna í starfslokasamning til að losa sig við snillinginn !

Hvað varð um alla snilldina og hollustuna - ég spyr ?

Og hvað gerðist svo ? Annar strákur var keyptur með sama hætti, sömu hlunnindum og rúllettan er á fullu. Greiningadeildir starfa og meta hagstjórnarmöguleikana í sífellu og einn bankinn hefur fyrir nokkurskonar mottó að menn eigi að hugsa lengra. Hann ætlaði svo að kaupa erlendan banka, " mestu kaup Íslandssögunnar " var sagt, en innan þriggja mánaða var séð að þetta var tóm vitleysa og komið var í veg fyrir gjörninginn. En það voru engin mistök viðurkennd, aðeins tekið fram að markaðsaðstæður hefðu breyst !

Þrír mánuðir - hugsaðu lengra, greiningadeildir o.s.frv............ !

En svo skall ein ófyrirséð markaðsdýfa yfir og allt hrundi um leið. Yfirheilinn í viðkomandi banka var sendur í hvínandi hvelli til arabísku furstadæmanna til að reyna að sleikja út þarlent fjármagn sem auðvitað er sagt fást án nokkurra skuldbindinga !

Og leikfanginu er áfram þeytt fram og aftur milli eyrnablautra sléttgreiddra slána sem spila á nótur fyrirhyggjuleysisins með sérstakri blessun yfirvalda.

Og persónugervingur Calvin Coolidges sem hefur setið um hríð efst í pýramída hins íslenska stjórnkerfis, segir eins og forðum: " Leyfum þeim að leika sér !"

( sem þýðir með öðrum orðum = Wall Street is safe forever. )

En fyrirhyggjuleysi getur verið dauðasynd. Gunnar átti ekki aukastreng í bogann og var drepinn fyrir vikið, Kjartan fór að heiman með ónýtt sverð og var drepinn fyrir vikið, Vésteinn hlýddi ekki aðvörun og var drepinn fyrir vikið.

Dæmin eru mörg og nú er orðin hætta á því að yfirstrákarnir í bankakerfinu fái gaddjaxl og  geispi jafnvel golunni út af því og annarri innanskömm. Fái sem sagt aldrei að njóta blessunar starfslokasamninganna.

Svei mér þá, mér vöknar um augu þegar ég hugsa um þetta !

En ég veit að ég þarf svo sem ekki að hafa miklar áhyggjur. Það er óþarfa tilfinningasemi í mér að fara að vatna músum út af þessu.  Þjóðin verður auðvitað látin koma snillingunum sínum til hjálpar ef þeim verður það á að brjóta leikföngin sín í hita leiksins. Calvin Coolidge sér til þess - jafnvel þótt Wall Street hafi ekki verið öryggið sjálft þegar til kom.

Fyrirhyggjuleysi - já, fyrirhyggjuleysi !

Hvað skyldi það fyrirbæri koma til með að kosta okkur Íslendinga á komandi árum ?