Inngrónar arabasleikjur !

 

Bretar hafa sýnilega allt frá dögum Arabíu Lawrence, og þó sennilega lengur, verið hinar mestu arabasleikjur. Bresk stjórnvöld viðruðu sig snemma upp við allskonar valdamenn í arabaheiminum og virtist þá litlu skipta hver fortíð þeirra var og hvaða glæpi þeir höfðu drýgt !

 

Olíuhagsmunir breska auðvaldsins réðu ferðinni og allskyns viðbjóður flaut þar löngum með. Enginn sagnfræðingur hefur þó séð ástæðu til að fara vel ofan í þá hluti, enda er það allt annað mál en að grafast fyrir um vammir og skammir Rússa fyrr og síðar. Í þeim tilfellum hefur löngum verið auðvelt að fá vel borgað fyrir skrifin. Það er ekki sama hver hýddur er !

 

Bretar skipulögðu öll ríkismál á Arabíuskaganum á sínum veldisárum þar út frá sínum nýlenduforskriftum og auðvaldshagsmunum. Þeir bjuggu til sérhannaðar gróðaholur eins og Kuwait fyrir sig og tóku þann skika út úr Írak vegna hins gífurlega olíumagns sem þar var. Þeir sköpuðu sér þar smáríki sem laut í öllu boðum þeirra og bönnum. Þeir mokuðu peningum í ótalda sjeika til að hafa þá góða og svo flæddi olían í þeirra þágu allan ársins hring með margföldum gróða. Bretar hafa lengi verið sérfræðingar í arðráni og verið þar miklir lærimeistarar annarra !

 

Margir heimsvaldasinnaðir oflátungar frá Bretlandi, sem flæktust um lönd araba á fyrstu tuttugu árum 20. aldarinnar eða þar um bil, virðast hafa verið haldnir af nánast sjúklegri hrifningu á þeim lifnaðarháttum sem þar tíðkuðust.

 

Arabíu-Lawrence er gott dæmi um slíkan mann. Hann taldi sig þurfa að vera arabískari en nokkur arabi var. Enginn botnaði neitt í manninum og margt bendir reyndar til að hann hafi ekki verið alveg heill á geðsmunum. En hann féll inn í aðstæður í fyrri heimsstyrjöldinni og reyndist bretum mjög þarfur liðsmaður og þá skipti annað ekki máli. Tilgangurinn helgar meðalið eins og oft er sagt og bæði rómverjar og bretar hafa líklega þekkt allar útfærslur mála í þeim efnum !

 

Lawrence tókst að sameina nokkra arabíska ættflokka í stríðsaðgerðum gegn tyrkjum, sem voru að vísu trúbræður araba, en höfðu verið hrokafullir og slæmir yfirdrottnarar. Lagði hann þannig nokkuð þungt lóð á vogarskálarnar fyrir stríðsrekstur breta á þessum slóðum. Afleiðingin varð sú að hann varð fljótlega goðsögn, og eins og vitað er, halda goðsagnir oftast velli hvað sem líður sannleikanum varðandi þær !

 

Önnur dæmi um innlifaða arabíska breta um þetta leyti og eftir það eru Peake pasha og Glubb pasha, sem voru hernaðarlegir ráðunautar jórdanskra stjórnvalda lengi vel og sömdu sig eins og Lawrence mjög að arabískum siðum. Þessir menn voru heiðraðir í bak og fyrir af breskum stjórnvöldum og áreiðanlega voru þeir um tíma taldir mikils virði fyrir breska auðvalds-hagsmuni. Að hve miklu leyti þeir voru hinsvegar almennum arabískum hagsmunum til gagns er líklega meira álitamál !

 

Harry St. John Philby má svo nefna til viðbótar. Hann var arabasleikja út í gegn og gekk í þjónustu Ibn Saud og dvaldi með honum til æviloka. Hann skrifaði margar bækur um Arabíu enda að ýmsu leyti gagnfróður um málefni þar, en sumir telja að bækur hans lýsi honum sjálfum ekki síður því maðurinn var mjög sér á parti eins og flestir þessir arabísku bretar voru.

 

Olíuhagsmunir breta í þessum löndum margfölduðust þegar á leið og skipti breskra stjórnvalda við valdamenn þar urðu æ flóknari og ljósfælnari, enda margs krafist sem ekki hentaði að hafa í hámæli. Bretar voru meira og minna á tánum gagnvart vaxandi arabísku valdi og fundu jafnframt að þeirra fyrra áhrifavald fór jafnt og þétt dvínandi.

 

Þegar þeir tóku svo að sér umboðsstjórn yfir Palestínu eftir fyrra stríð lentu þeir í klemmu á milli araba og gyðinga og kunnu enganveginn að hegða sér í þeirri stöðu. Alltaf voru þeir sem fyrr að reyna að gera aröbum til geðs en sumir bretar höfðu þó samúð með gyðingum, einkum eftir að upplýsingar um helförina lágu fyrir.

 

Að lokum hrökkluðust þeir frá Palestínu við lítinn orðstír og höfðu að mestu glatað áhrifum þeim sem þeir höfðu þó haft þar í byrjun. Þeir reyndu þó með ýmsum hætti að vingast við araba áfram en oftast varð það á kostnað eigin virðingar !

 

En olíuþörfin knúði þá áfram svo þeir lögðust lægra og lægra í skiptum við Arabaheiminn, sem þeir höfðu á árum áður nánast ráðið yfir. Ekki dugði lengur að múta sjeikunum með smápeningum, þeir voru farnir að vita að þeir sátu á sístreymandi gullnámu og gerðu æ meiri kröfur. Breska auðvaldið var farið að engjast í höndum þeirra svo hlutverkum hafði sannarlega verið snúið við !

 

Og nú er að margra mati svo komið, að breskt efnahagslíf gengur að miklu leyti fyrir arabísku gulli eins og reyndar margt víðar í Evrópu. Arabar hafa keypt upp margt í Bretlandi frá því um 1970, banka og fjármálafyrirtæki, verslanir og framleiðslu-fyrirtæki, dagblöð og fjölmiðla og þar við bætist að fjöldi múslima í Bretlandi er orðinn það mikill að undirlægjuháttur stjórnvalda gagnvart þeim er nánast áþreifanlegur í dag.

 

Eftir því sem arabískt peningaflæði eykst og múslimum fjölgar í Bretlandi má ætla að hefðbundin bresk gildi verði ekki til staðar sem fyrr. Napóleon náði aldrei að gera innrás í Bretland, Hitler ekki heldur, en innrás múslima hefur heppnast svo vel að breska þjóðin er orðin allt annað fyrirbæri en hún var og stendur fyrir margt annað í dag en hún hefði fengist til að standa fyrir um miðja síðustu öld.

 

Það er því engin furða þó bresk yfirvöld séu á margan hátt fjandsamleg í garð Ísraels og höll undir araba og múslima. Langtíma sleikjuháttur hefur haft þar sitt að segja ásamt auknu ófrelsi með eigin skoðanir og sjálfstæði í seinni tíð. Sumir geta sýnilega lent í gíslingu án þess að vita það sjálfir !

 

Það hefur allt sínar skýringar þegar að er gáð !