Leita í fréttum mbl.is

Hvađ eru almannahagsmunir ?

Ţađ er full ástćđa til ađ varpa ofangreindri spurningu fram, hvađ eru almannahagsmunir ?

Ţađ hugtak virđist nefnilega mjög teygjanlegt og sveigjanlegt ađ áliti margra.

Ég hef áđur nefnt ţađ ađ einkunnarorđ Missouri-ríkis eru orđ frá Cicero " Salus Populi Suprema Lex Esto " = velferđ fólksins eru ćđstu lögin. Ţađ eru og ćttu ađ vera orđ ađ sönnu.

En á Íslandi er ţađ ekki ţannig né hefur veriđ. Hérlendis virđist ţađ nánast íţróttagrein fjölmargra ađ plokka pyngju almennings - annađhvort í gegnum ríkiđ eđa sveitarfélögin eđa ţá hvorttveggja.

Sérhagsmunatilhneigingin og eigingirnin er alveg svakaleg í okkar litla ţjóđfélagi. Ţeir eru hreint ekki svo fáir sem virđast sćkjast eftir stöđum hjá ríki og sveitarfélögum til ţess eins ađ geta komist í kjötkatlaklíkuna og geta haft ţar veitingavald bitlinganna.

Á seinni árum hefur mér virst ţađ fćrast mjög í vöxt ađ starfsmenn bćjarfélaga sćkist eftir ţví ađ sitja í  hreppsnefndum og bćjarstjórnum. Ţađ ţýđir ađ menn eru í raun ađ koma málum svo fyrir ađ ţeir séu sínir eigin yfirmenn. Ég tel ađ ţađ hafi mikiđ međ eiginhagsmuni ađ gera en lítiđ almannahagsmuni.

Menn virđast ţar vera ađ tryggja sig og sína afkomu í bak og fyrir. Ef allt ţetta fólk sem segist vera ađ bjóđa sig fram til ađ láta gott af sér leiđa fyrir heildina vćri virkilega ađ meina eitthvađ međ ţví sem ţađ segir, ćtti ţađ fyrir löngu ađ vera búiđ ađ sanna betri almannahag - en ţví er sannarlega ekki ađ heilsa, raunveruleikinn er allur annar.

Og ţá leitar sá grunur á ađ ţetta allt ađ ţví frambođssjúka fólk sé ađ leita eftir völdum og áhrifum fyrir sig, fyrir eigiđ sjálf. Ađ ţađ vilji geta notađ almannafé til ađ hygla sjálfu sér og sínum fylgifiskum. Markmiđin eru ţá ekki göfugri en ţađ !

Ég er ekki ađ segja ađ ţetta sé séríslenskt fyrirbćri. Síđur en svo. En ţađ hefur meiri áhrif til spillingar hérlendis en víđa annars stađar vegna smćđar ţjóđfélagsins.

Ţađ er margt sagt og gert í blekkingarskyni. Ég hef t.d. oft undrast ţađ ţegar ungir hćgri menn lýsa yfir vanţóknun sinni á ţví hvernig fariđ sé međ skattpening landsmanna. Ţađ er ţá oftast út af einhverri félagslegri ađstođ eđa hjálp viđ lítilmagnann eđa ţegar á heildina er litiđ - almenning ţessa lands.

En ég hef aldrei heyrt ţá kvarta yfir allri ţjónustunni viđ fyrirtćkin og sérhagsmunaliđiđ. Í ţá hluti má endalaust dćla fjármagni frá ríki og sveitarfélögum án ţess ađ ţessir sérgöfugu frjálshyggjudelar sjái nokkra ástćđu til ađ gagnrýna ţađ. Ţeir ţykjast bera almenningshagsmunina fyrir brjósti en breytnin sýnir hvađ ađ baki liggur.

Ţeir sjá nefnilega eftir hverri krónu sem fer í ţađ ađ mćta ţörfum venjulegs fólks eđa létta ţví lífiđ, en skattafríđindi fyrirtćkja og endalaus undanskot láta ţeir sér í léttu rúmi liggja svo ekki sé talađ um kvótakerfiđ  - viđbjóđinn versta.

 

Eins og hugtökin frelsi og lýđrćđi er hugtakiđ almannahagsmunir hrćđilega misnotađ. Sumir menn eru svo siđvilltir ađ ţeim virđist gjörsamlega fyrirmunađ ađ skilja ađ almenningur sem heild eigi einhvern rétt.

Ţar er oft um ađ rćđa arf ómennskunnar frá afćtuhyski liđins tíma. Slík fylgja ţvćst ekki úr fólki viđ hundahreinsun einnar kynslóđar. Ţađ ţarf ađ skrúbba slíkar hrokasálir upp úr klósettskálum almenningssalerna, svo ađ ţćr skilji ađ ţćr eigi ekki ađ njóta neinna réttinda umfram ađra.

Almannahagsmunir eru sameiginlegir hagsmunir allra - velferđ heildarinnar, og ţar verđur ađ byggja á jöfnuđi ţví misrétti kallar alltaf fyrr eđa síđar á uppgjör. Slíkt uppgjör verđur oft harkalegt og krefst sinna fórna.

Viđ Íslendingar verđum ađ standa saman um ađ byggja hér upp heilbrigt ţjóđfélag. Til ţess ţarf ađ ryđja burt rústum frjálshyggjukerfisins og segja skiliđ viđ Mammonsdýrkun liđinna ára. Almannahagsmunir eiga hvergi heima í  myrkviđum misréttis og sérgćđingsháttar.

Lög sem hafa veriđ knúin í gegn á ţingi af útsendurum sérhagsmuna-aflanna og ganga gegn hagsmunum almennings á ađ afnema sem fyrst. Ţau eru afskrćming alls ţess sem ţarf ađ stefna ađ og eru í raun tilrćđi viđ líf lands og ţjóđar.

Munum ađ velferđ fólksins eru ćđstu lögin !

 


« Síđasta fćrsla | Nćsta fćrsla »

Höfundur

Rúnar Kristjánsson
Höfundur er húsasmiður og býr á Skagaströnd.

Eldri fćrslur

Apríl 2024
S M Ţ M F F L
  1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30        

Heimsóknir

Flettingar

  • Í dag (26.4.): 16
  • Sl. sólarhring: 66
  • Sl. viku: 1191
  • Frá upphafi: 316790

Annađ

  • Innlit í dag: 7
  • Innlit sl. viku: 889
  • Gestir í dag: 7
  • IP-tölur í dag: 7

Uppfćrt á 3 mín. fresti.
Skýringar

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikiđ á Javascript til ađ hefja innskráningu.

Hafđu samband