,, A House Divided Against Itself Cannot Stand !”

 

 

Með hvaða hætti byrjaði hinn einsýni fjölmenningaráróður síðari tíma ? Hvar voru stofnuð ríki sem ekki byggðu á þjóðmenningu og sameiginlegum rótum ? Og hvernig hafa þær tilraunir gengið ?

Hafa ekki Bandaríkin og Sovétríkin verið, hvort með sínum hætti, dæmi um slík fjölmenningarríki ?

 

Við getum í þessu sambandi spurt ýmissa spurninga : Hversvegna leystist Júgóslavía upp sem ríki ? Af hverju gátu Tékkar og Slóvakar ekki lifað undir sama ríkisþaki ? Af hverju er Skotland að þreifa sig áfram til sjálfstæðis ? Af hverju vill Katalónía verða sjálfstætt ríki og Baskahéruðin sömuleiðis ? Af hverju sameinuðust Vestur og Austur Þýskaland ?

 

Í Sovétríkjunum átti að bræða saman í eina heild meira en 100 þjóðir, stórar og litlar, með eins ólíkan bakgrunn og hugsast gat. Það átti að bræða þetta allt saman á grundvelli nýrrar hugmyndafræði. En hvernig fór ? Jafnvel mjög skyldar þjóðir gátu ekki komið sér saman um stöðu mála. Allt fór í óefni og allt rak sig þar á annars horn og sundraðist !

 

Stærsta ögnin í þeim fjölmenningarpotti sleit sig fyrst frá öllu saman og yfirtók svo allt að lokum. Þannig fór með þá fjölmenningu ? Nú sitja allir þar austur frá undir ægivaldi Rússa, eins og var á keisaratímanum. Til hvers var barist og ósamstæðri ríkisheild komið á ? Milljónum mannslífa fórnað fyrir ónýtan einingardraum ?

 

Bandaríkjanna bíða sömu örlög. Þau fá ekki staðist til lengdar. Andstæðurnar innan alríkisins eru orðnar allt of miklar og sprengja bráðlega af sér allar núgildandi lagaviðjar. Það er ekki stefnt sömu leið. Fjölmenning Bandaríkjanna gengur ekki upp öllu lengur með sína alríkiskúgun og lýðræðið þar er sjáanlega komið að þolmörkum !

 

Ekkert á að sameina alla Bandaríkjamenn nema fáninn, og hann dugir ekki til. Þjóðlegar rætur eru svo margvíslegar að þær vísa ekki á neina samleið. Á sínum tíma sagði Lincoln, er hann lokaði á það að Suðurríkin mættu fara sína leið : ,, A House Divided Against Itself Cannot Stand !”

 

En þar var aldrei um eitt hús að ræða heldur þrjátíu og fjögurra húsa þorp. Tuttugu og þrjú húsanna voru undir valdi sem ellefu hús í þorpinu voru ekki lengur tilbúin að sætta sig við. Það var engin friðsamleg lausn fundin á því vandamáli. Báðir aðilar héldu fast við sitt. Það endaði með borgarastyrjöld og bræðravígum !

 

Sama má segja um öll ríki sem reyna að byggja tilveru sína á fjölmenningu og samsteypu þess sem á ekki samleið ,,A House Divided Against Itself Cannot Stand !” Þjóðasafn er ekki það sama og þjóð !

 

Árið 1861 áttu þáverandi Bandaríki ekki lengur samleið. Og reyndar var það ljóst löngu fyrr. Þau ríki sem slitu sig frá alríkinu á þeim tíma fengu samt ekki viðurkenningu á frelsi sínu til að gera það og ráða sínum eigin örlögum. Þau fengu ekki að flytja burt úr alríkisþorpinu !

Forustumenn alríkisins í Washington vildu ráða þar málum. Réttur einstakra ríkja til sjálfsákvörðunar var fótum troðinn. Því fór sem fór !

 

Styrjöldin sem fylgdi kostaði 600.000 manns lífið og tólf ára yfirdrottnun Norðurríkjanna yfir Suðurríkjunum varð framhaldið. Suðurríkin voru hersetin og urðu þannig fyrsta nýlenda bandaríska alríkisvaldsins og þar komust bandarískir ráðamenn á arðránsbragðið !

 

Norðurríkin léku í raun hlutverk Stóra Bretlands nýlendutímans gagnvart hinum sigruðu Suðurríkjum. Frelsi íbúa þar til að ráða eigin málum var virt að vettugi. Þrælahaldið hafði aldrei verið meginmálið í deilunni þó margir vilji alltaf láta sem svo hafi verið. Það var fyrst og fremst tekist á um ríkisheildina og sjálfræðisfrelsi hvers ríkis gagnvart alríkisvaldinu !

 

Heimsveldishugsunin fór eftir borgarastyrjöldina að verða daglegur gestur í Hvíta húsinu og að lokum settist hún þar að. Hugsjón frelsisstríðs nýlendutímans var þar með gleymd og grafin ásamt öllu því sem þá hafði verið barist fyrir. Hervaldið eitt sat eftir, grátt fyrir járnum í hásæti hrokans, í höfuðborginni sem kennd var við ,,frelsishetjuna” Washington hershöfðingja !

 

,,A House Divided Against Itself Cannot Stand !” Sú staðreynd opinberaði sig enn og aftur með skýrum hætti í árásinni á þinghúsið í Washington fyrir rúmu ári. Enginn hefði trúað fram að því, að slíkur atburður gæti átt sér stað þar vestra. En það sem gerðist var bara staðfesting á veruleika þess sem er komið til að vera. Fólk á ekki lengur samleið !

 

Bandaríska lýðræðisbyggingin hefur í raun aldrei verið sérlega sterk þó hún sé stór. Í Bandaríkjunum er margt á sveimi sem byggir ekkert upp en rífur margt niður. Öfgafullur fasismi er víða til í Bandaríkjunum og hann fer vaxandi og ógnar öllu lýðræði í þessu mikla sambandsríki.

Harðlínumenn til hægri eru að missa tök sín og þeir vita það. Ætlun þeirra er að endurheimta fyrri valdastöðu sína með öllu því ofbeldi sem til þarf. Árásin á þinghúsið sannaði það afgerandi !

 

Hin svokallaða bandaríska þjóð er margklofin og valdamiklir hópar innan ríkisins stefna út og suður. Sundrungin eykst í alríkinu og Bandaríkin munu falla eins og önnur fjölþjóðaríki fyrir þeirri vöntun sem gerir alla innviði þeirra í raun og veru máttvana. Þar er hver höndin upp á móti annarri. Burðarvirki ríkisins er þegar að miklu leyti orðið ónýtt !

 

Fjölmenningin í Bandaríkjunum getur þannig enganveginn skilað af sér heildstæðu öryggi til lengdar, hvorki fyrir heiminn né Bandaríkin sjálf.

Jafnvel gjörsamlega óhæfur valdamaður eins og Donald Trump vissi að Bandaríkin voru ekki mikil lengur. Hann vildi gera Bandaríkin ,, Great Again !”

 

En slíkt getur enginn gert héðan af. Bandaríkin eru þegar vegin og léttvæg fundin. Þau hafa spillt sínum tækifærum og eru nánast rúin trausti. Spurningin er aðeins hvenær hið endanlega fall þeirra verður !

 

Kannski verða í framtíðinni 3 – 4 ríki þar sem Bandaríkin eru nú. Kannski verður til sérstakt ríki þar suðvestantil og kannski rísa Suðurríkin á ný sem sjálfstætt ríki. Kannski verður Nýja England sérríki ? Hver veit ?

 

Staðreyndin í veruleikanum er einfaldlega sú - að aðeins þjóðríki geta haldið velli til lengdar ; ekki ríki sem verða suðupottar átaka vegna þess að þegnarnir eiga enga samleið !