Frakkland neðar núlli !

 

Oft er erfitt að vita hver lægsti punktur einhverrar þjóðarsögu er. En það eiga Þjóðverjar og Frakkar trúlega sameiginlegt, að sömu tímar eru lægstir að gildi í þeirra þjóðarsögu, árin frá 1939 til 1945. Ég ætla ekki að fjalla hér um Þjóðverja, en vil fara nokkrum orðum um yfirgengilegan aumingjaskap franskra stjórnvalda í byrjun heimsstyrjaldarinnar síðari og þann ótrúlega uppgjafaranda sem réði öllu hjá þeim á þessum tíma, jafnt stjórnmálaforustunni sem hershöfðingjunum !

 

Frakkar hafa löngum viljað láta telja sig með stórveldum og vissulega hafa þeir lengstum verið það, ef tekið er mið af evrópskri sögu. Á tímum Lúðvíks 14. og aftur á tímum Napóleons fóru franskir herir víða um Vestur Evrópu og voru oft sigursælir. En þeir voru ófáir Lúðvíkarnir sem sátu á konungsstóli í Frakklandi og gerðu þjóð sinni lítið annað en illt með stjórnarháttum sínum !

 

Jákvætt mál var það því þegar 19. öldin hreinsaði kóngahyskið ásamt Bonaparte valdhöfum burt úr Frakklandi og kom endanlega lýðræðisstjórnarfari á í landinu. En valdhafarnir voru þó sannarlega misgóðir áfram eins og löngum vill vera og val fólksins oft í meira lagi umdeilanlegt sem slíkt og er enn. Í fyrri heimsstyrjöldinni gátu Frakkar sér þó allgóðan orðstír við að verja sitt land og misstu aldrei móðinn !

 

Það gerðu þeir hinsvegar rækilega í seinni heimsstyrjöldinni. Jafnvel yfirlýstar hetjur úr fyrri styrjöldinni fóru illa að ráði sínu í þeirri seinni svo sem Pétain marskálkur. Sá maður hefði verið heppinn ef hann hefði dáið 1938. Þá væri orðspor hans annað og betra. En það hrundi allt hjá Frökkum 1940, stjórnmálalegar lyddur og hershöfðingjaheybrækur fóru með allt til fjandans, allur baráttuhugur var úr þeim skekinn í fyrstu lotu !

 

Churchill sagði síðar um þá stöðu mála, þegar hann var að reyna að stappa stálinu í franska uppgjafarliðið: ,, Þegar ég sagði Frökkunum að Bretland mundi halda baráttunni áfram eitt síns liðs, sögðu franskir hershöfðingjar við franska forsætisráðherrann, að Bretland yrði snúið úr hálsliðnum eins og hænuungi áður en þrjár vikur væru liðnar. Látum svo vera. Því er nú einu sinni svo varið, að sumir eru eins og hænsn en aðrir hafa nokkuð seigan háls !” Kannski felur þessi umsögn Churchills í sér ákveðinn grundvallar eðlismun á Bretum og Frökkum !

 

En þegar stórveldisbragur Frakklands var fokinn út í veður og vind og Þjóðverjar orðnir allsráðandi í París, frönsk leppstjórn undir forustu Pétains sest að í Vichy, gerðist hinsvegar hálfgert undur. Tiltölulega lítt kunnur franskur hershöfðingi neitaði að gefast upp og fór að rífa kjaft !

 

Hann þrástagaðist á því að Frakkland væri enn það stórveldi sem það hefði verið og neitaði að taka það til greina að veruleikinn væri annar. Fyrst tóku nú ekki margir undir þann málflutning. Maðurinn var jafnvel talinn með lausa skrúfu og best geymdur á hæli. En smátt og smátt fóru Frakkar að halla sér að honum, enda var eiginlega ekkert annað í boði !

 

Þannig fóru menn að vita að til væri einhver de Gaulle, einhver leiðtogi sem talaði um frjálsa Frakka á sama tíma og þeir voru upp til hópa ófrjálsir. Churchill tók því fagnandi að einhver Frakki væri til sem vildi berjast og greiddi veg hans, meðal annars hjá BBC, en margir háttsettir breskir foringjar urðu fljótt mjög þreyttir á de Gaulle og meintri frekju hans. Bandaríkjamenn áttu þó enn verr með að lynda við þennan franska gíraffa sem talaði ekki um annað en að Frakkland væri enn stórveldi og krafðist þess stöðugt að það væri áfram viðurkennt sem slíkt !

 

De Gaulle virtist alveg blindur fyrir raunverulegri stöðu mála og niðurbrotnir landar hans fóru að taka sig saman og flykkjast um hann, því þótt allir aðrir sæju Frakkland neðar núlli, viðurkenndi de Gaulle ekkert slíkt. Og með bítandi þrjósku sinni tókst honum að koma sinni stefnu fram og verða viðurkenndur varnaraðili varðandi franska þjóðarhagsmuni. Bandaríkjamenn reyndu þó á tímabili að koma upp öðrum frönskum leiðtoga, Giraud hershöfðingja, en hann hafði ekkert að segja í de Gaulle !

 

Og jafnt og þétt fjölgaði í hersveitum Frjálsra Frakka og jafnframt því óx áhrifavald og vægi de Gaulles. Ýmsir landstjórar í nýlenduveldi Frakka sögðu Vichy stjórninni upp hollustu og tóku höndum saman við de Gaulle. Hann var greinilega hin rísandi stjarna á hinum franska valdahimni. Það var bara verst hvað sá himinn var takmarkaður um þessar mundir !

 

En de Gaulle lét það ekkert á sig fá og hélt áfram á sinni braut og gaf sig hvergi. Hann varð flestum ef ekki öllum leiðandi mönnum Breta og Bandaríkjamanna vægast sagt hvimleiður á þessum tíma. Roosevelt forseti fékk til dæmis hálfgert ofnæmi fyrir honum. Jafnvel Churchill átti stundum erfitt með að þola hann og stöðuga stórmennskutilburði hans. Hann gekk um eins og hann væri Frakkland holdi klætt !

 

En það merkilega var – að hann komst upp með þetta. Forusta bandamanna fór að telja frönsku þjóðina aftur með í dæminu, þjóðina sem fór niður fyrir núllið og hafði kolfallið við að verja sitt eigið land. De Gaulle hafði afrekað það og knúið fram þá viðhorfsbreytingu með ódrepandi og eðlisgrónu samblandi af þrákelkni og hroka. Hann hafði þannig híft Frakkland upp úr manndómslægðinni og gefið Frökkum sjálfstraust og kraft til baráttu á nýjan leik !

 

Og Frakkland komst með þeim hætti upp fyrir núllið, eignaðist á ný hershöfðingja sem reyndust standa undir nafni sem slíkir, menn eins og Leclerc og Köenig og fleiri, sem stóðu alfarið með de Gaulle !

 

Síðan hefur hinsvegar gengið á ýmsu í málum Frakklands og frönsku þjóðarinnar og engan leiðtoga hafa Frakkar eignast frá umræddum tíma sem jafnast á við de Gaulle – engan sem hefur haft slíkan sprengikraft í sér til varnar þjóðlegum hagsmunum Frakklands !

 

Menn geta bara séð hvernig staðan í þeim málum er í dag, enda hafa franskir leiðtogar lengi verið smáir til geðs og gerðar. En Frakkland er samt ekki neðar núlli nú á tímum og hverjum skyldi það vera að þakka öðrum en de Gaulle ? Frakkland er talið með enn í dag, og nýtur þar þó einkum fornrar frægðar, hvað lengi sem það þó verður !

 

Þýska valdið er nefnilega aftur farið að hafa drjúgmikil áhrif í París, þó með öðrum hætti sé en á styrjaldarárunum – og enginn de Gaulle er í sjónmáli til varnar því að Frakkland verði í komandi tíð að einhverskonar fylgiríki Þýskalands – og þá líklega neðar núlli !